Çavuşoğlu: "3'lü ve 5'li zirveler peş peşe planlanmıştı, olmadı"

Rasıh Reşat – New York

New York'ta BM Binası'nda Kıbrıs Postası'nın sorularını yanıtlayan Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, üçlü zirveden hemen sonra, tüm taraflar New York'ta iken, 5'li zirveye geçilmesinin planlandığını ancak bunun gerçekleşemediğini, biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu açıkladı.

Çavuşoğlu, garantiler konusunda Türkiye ile Yunanistan'ın gayri resmi olarak görüştüğünü ve güvenlik ile garantiler konusunda adadaki her iki toplumun hassasiyetlerini gözeten bir formül bulunması gerektiğini ifade etti.

Bakan Çavuşoğlu, Kıbrıs müzakerelerinin sonsuza dek süremeyeceğini ve bu nedenle 2016 yılı sona ermeden bir çözüm bulunması gerektiğini sadece tüm tarafların değil; Birleşmiş Milletlerin de söylediğine dikkat çekti. Çavuşoğlu, "Zor konular da vardır ama artık oyalamaya - savsaklamaya gerek yoktur. Sayın Akıncı ve KKTC'nin de tutumu budur. Olacaksa olsun, olmayacaksa da olmayacaktır" ifadelerini kullandı ve Türkiye olarak sürecin bu sefer başarısız olmasını istemediklerinin altını çizdi.

Güvenlikten ve garantilerden başka bir büyük sorunun da mülkiyet konusu olduğunu ifade eden Türkiye Dışişleri Bakanı, olası bir çözüm durumunda ortaya çıkacak maliyetin, Türkiye'nin şu ana kadar Mal Tazmin Komisyonu aracılığı ile yaptığı katkıdan çok daha yüksek olacağını ifade ederek, "Tek başına Türkiye ya da Yunanistan bunun altından kalkamaz. Uluslararası toplum, AB ve diğer ülkeler ortak bir çaba içinde olmamız lazım. Böyle bir durumda Türkiye, yine herkesten daha önde olur" diyerek, Türkiye'nin çözüm finansmanı konusunda bonkör davranacağının sinyalini verdi ve olası bir çözümde ortaya eşsiz fırsatlar çıkacağını söyledi.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu adada bulunacak bir çözümde garantiler konusunun her iki halkın endişelerini giderecek şekilde çözülmesi gerektiğini söyledi. New York'ta Kıbrıs Postası'nın sorularını yanıtlayan Çavuşoğlu yarın yapılacak olan üçlü zirvenin aslında önce üçlü hemen ardından bütün taraflar New York'ta iken beşli olarak planlandığını da açıklayarak, müzakerelerde gereken ilerlemelerin sağlanmamasının buna engel olduğunu ifade ederek, "biraz daha zamana ihtiyaç var" dedi.

Çavuşoğlu "Beşli konferansa giden sürecin önündeyiz. Buradaki üçlü görüşme çok önemlidir. Esasen mümkün olsaydı, bazı konularda biraz daha ilerleme olsaydı burada üçlü artı beşli olacaktı. Aslında fikir oydu ancak belli ki Beşli için daha zamana ihtiyaç vardır. Bu durum 3'lü görüşmede daha da netleşecek" diye konuştu.

Cavuşoğlu "Yıl sonuna kadar neden çözüm olmalı" sorusuna yanıtla "Niye 2016 sonu bu sorun bitmelidir derseniz, bu durum ilanihaye devam edecek değildir. Ortada bir durum var ve bu sorun çözülmelidir. Bu de-facto durumun aşılması gerekiyor ve bu konudaki daha önceki çabalar başarısız oldu. Bu kez başarısız olmasını istemiyoruz. Ancak bu sürekli müzakere edilecek anlamına gelmez. Daha kaç yıl müzakere edilecek? Yani şimdi çözümün parametreleri 11 Şubat'ta belirlendi. Zor konular da vardır ama artık oyalamaya gerek savsaklamaya gerek yoktur. Sayın Akıncı ve KKTC'nin de tutumu budur. Olacaksa olsun olmayacaksa da olmayacaktır" ifadelerini kullanması dikkat çekti.

Türkiye'nin çözüm istediğini ve bunun için 2004'te olduğu gibi destek verdiğinin altını çizen Çavuşoğlu "Ama bir gerçek var ki bu müzakere çözüm için son şanstır. Bunu bizim blöfümüz ya da tehdit olsun diye söylemiyorum bunu BM de söylüyor ve bununla ömür boyu uğraşacak değil, kimse uğraşmak istemiyor. Eğer olmazsa ondan sonra başka çözüm arayışları olur" dedi.

"Bu çözüm arayışları neler olur" sorusuna ise Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu "Şu anda ada adına, Türk tarafı adına bir şey söyleyemem ancak bir daha bu formatta bir şey olamayacağını BM de söylüyor. O zaman ne olacağını hep birlikte göreceğiz. KKTC ve Türkiye hep birlikte oturur karar verir. Yol haritası konusunda fikir alış verişi yapar kararlaştırırız. Ben tek başıma fikrimi söyleyebilirim ama Dışişleri Bakanı olduğum için kişisel fikrimi söylemem doğru olmaz. Dolayısıyla bu iş olmazsa ne olur noktasını düşünmek istemiyoruz" dedi.

Garantiler ve Yunanistan ile sürdürülen gayrı resmi görüşmeler konusunda bir başka soruya ise Çavuşoğlu "Şimdi zor konulardan bir tanesi garantilerdir. Biz bunu Yunanistan ile gayrı resmi olarak görüşüyoruz çünkü resmi bir şekilde müzakere etme durumunda değiliz. Bunu beşlide yapacağız ama pozisyonları öğrenmemiz için aynen iki liderin adada yaptığı gibi konuşuyoruz, bunda yarar görüyoruz" şeklinde cevap verirken sözlerinin devamında "Resmi görüşmeye geçince bunları görüşeceğiz tabii. Ancak bugünün şartları, her iki tarafın kaygıları gözetilmelidir. Evet bizim için Kıbrıs Türk halkının talebi önemlidir ama iki tarafın da güvenlik endişeleri karşılanmalıdır" diye konuştu.

Çavuşoğlu "Neticede iki halk bunun sonunda referanduma gidecek ve iki halk da tatmin edilmelidir. Bugün sadece ada üzerindeki güvenliği düşünmemek lazım Kıbrıs etrafında dönen olaylara gelişmelere bakınız. Bir taraftan zengin doğal gaz ve petrol rezervlerinden dolayı dünyanın gözü Kıbrıs'tadır. E diğer taraftan Suriye'de yanı başımızda, daha evle Lazkiye seferleri vardı Kıbrıs ile, o derece yakın, bir sürü olay oluyor. Tüm dünya oradadır. Terör örgütlerinin alası orada, göç tehdidi var ve Doğu Akdeniz çok önemli bir yer haline geldi. Böyle bir ortamda da Kıbrıs Türk halkının güvenlik istenci tabii ki dikkate alınmalıdır. Elbette Rum tarafı da tehdit altındadır. Dolayısıyla tüm tarafların güvenlik ihtiyacını giderecek bir formül istiyoruz. Eğer pozitif pencereden bakarsak sonuca ulaşırız. Bencil olmazsa, çözüm istersek bu işi olur" ifadelerini kullandı.

"Güvenlik ve garantiler dışında bir diğer başlık olan mülkiyet konusu ve çözümü" hakkında fikri sorulan Çavuşoğlu "Güvenlikten ve garantilerden başka bir büyük sorun da mülkiyettir. Şimdi biz bugüne kadar Taşınmaz Mal Komisyonuna çok maddi destek sağladık ama olası bir çözüm durumunda ortaya çıkacak maliyet çok daha yüksek. Tek başına Türkiye ya da Yunanistan bunun altında kalkamaz. Uluslar arası toplum, AB ve diğer ülkeler ortak bir çaba içinde olmamız lazım. Böyle bir durumda Türkiye yine diğer bütün herkesten daha önde olur. Katkı sağlamada, olası bir çözümde ortaya eşsiz fırsatlar çıkacaktır. Bu fırsatların hayata geçirilmesi için her iki topluma faydası olması için destekleyici ve esnek olur. Kredi sağlanması konusunda finans konusunda destek oluruz" diye konuştu.

Kıbrıslı Rumlar tarafından sık sık dile getirilen KKTC'nin Türkiye'ye olan borçları ne olacak yönündeki soruya ise Çavuşoğlu "Bence bunu bu durumun içine katmayalım. O durum ayrı. Biz her türlü desteği veriyoruz ve bunu her yıl artırıyoruz. Bu bizim için bir pazarlık konusu olmaz. Biz bunu kendi aramızda hallederiz bunlar sıkıntı değil. Bakınız mesele şudur; biz KKTC olarak buna odaklanacağımıza çözüm oluncaya kadar iki tarafın arasındaki farkı nasıl kapatırız onu düşünelim. Yapısal reformla bu işler nasıl olacak onu düşünelim yoksa öteki konuda Türkiye her zamanki gibi yapıcı olacaktır. Zaten ortaya çıkacak olan doğal gaz Türkiye üzerinden gittiği zaman fırsatlar ortaya çıkacaktır. Onları da hep birlikte, öncelikle de ada halkının yararına olmak üzere değerlendireceğiz" dedi.

İsrail ve Rusya ile düzelen ilişkiler ve bölgedeki etkileri hakkında da konuşan Çavuşoğlu "İsrail ile ilişkilerimiz normalleştirmemizin şartları yerine geldiği için şu anda süreç devam ediyor. Şimdi İsrail tazminatı ödedi, ardından elçileri atayacağız sonra da ekonomik işbirliğimiz devam edecek. Durumlar normalleşti. Rusya ile ilişkilerimiz önceden de iyiydi şimdi de iyi. Uçak düşürme hadisesinden sonra problem oldu ama normalleştirdik. Daha önce 'neden Rusya ile ilişkileri bozdunuz?' diyenler şimdi de neden barıştınız diyor. Bunların yüzlerine karşı söylüyorum şimdi. Sorguluyorlar. Yahu neden sorguluyorsun? Adam gibi olursanız sizinle de ilişkimiz güzel olacak diyorum bunlara" ifadelerini kullanması dikkat çekti.

Sözlerinin sonundan geçtiğimiz hafta Rusya'nın yaptığı 'Kıbrıs'ta batının dayatmasıyla çözüm olmaz" şeklindeki açıklamalara da cevaben konuşan Çavuşoğlu, kimsenin Kıbrıs'ta böylesine bir dayatma yapamayacağını kaydetti.

Çavuşoğlu "hiçbir çözüm onun veya bunun dayatması ile olmaz. Olmaz çünkü olursa yaşayamaz. Kalıcı olmaz. O yüzden çözüm dayatmalarla değil iki halkın isteği ile bu olur. Herkesi ilgilendiren konular var ve herkesin katkı sağlaması gereken konular vardır. Bizi de ilgilendiren konular vardır ve yapmamız gereken şey destek vermek, toplanıp o konularda karar vermektir. Ama sonuçta dayatma ile gelen şeyi referandumda halk kabul etmez ki. Dayatma olmayacak. Ama katkı olabilir o yüzden batı veya doğunun dayatması ile bu iş olmaz. Yani adadaki iki halk biz böyle yaşayacağız dedikten sonra AB'nin veya başkasının 'hayır yaşayamazsınız' demesi olmaz. Ne Rusya ne de başka bir ülke yapsa bu doğru olmaz" diye konuştu.