Alpet Genel Müdürü, enerji ve petrol piyasasını değerlendirdi

1. Dünya enerji gündemini ve petrol piyasasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Dünyada enerji üretimindeki öncelikli kaynaklar şöyle sıralanmaktadır; ''Petrol : % 33, Kömür : % 30, Doğalgaz : % 24, Hidroelektrik : % 6, Nükleer : % 5 ve Yenilenebilir % 2'' Görüldüğü gibi petrol birinci sıradadır. Bu kaynaklar yenilenemeyen kaynaklardır ve bilinen rezervler elbet tükenecektir. Bu yüzden kaynakların son derece etkin kullanılması çok önemlidir. Eskiden en önemli enerji kaynağı olan kömür, havayı fazlasıylakirlettiğinden ötürü önemli enerji kaynağından olan petrolü öne çıkarmıştır. Günümüz koşulları ve ihtiyaçları doğrultusunda daha cok tercih edilen enerji kaynağı doğalgaz olarak yerini almıştır. Bunların dışında birçok alternatif enerji kaynağı bulunmaktadır bunlardan bazıları güneş enerjisi,biyo enerji, rüzgar enerjisi, hidrojen enerjisi ve nükleer enerjidir. Amerika Birleşik Devletleri atom çekirdeğinin parçalanması veya çekirdeğin kaynaşması yöntemiyle uranyum ve toryum nükleer yakıtlarından faydalanarak elektrik üretmektedir. 1 gram uranyumdan elde edilen enerji 4 ton maden kömüründen elde edilen enerjiye denktir. Petrole doğru konuyu özelleştirmekte fayda vardır, çünkü enerji çok geniş bir konudur. Dünya genelindeki rezerv ve üretimlerin dağılımını bilmek ülkelerin politik ve stratejik yaklaşımlarını anlamak açısından önemli olabilir.

Dünyada mevcudiyeti ispatlanmış yaklaşık 1.600 milyar varil rezerv bulunmaktadır. Bu rezervlerin yaklaşık % 73'ü Petrol İhraç Eden Ülkeler yani (OPEC)Organisation of PetroleumExportingCountries, % 14'ü Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) OrganisationforEconomicCo-operationand Development ve % 13'ü de diğer ülkelerde bulunmaktadır. OPEC üyeleri; Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Irak, Venezuela, Katar, Ubya, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvator ve Gabon'dur. OECD üyeleri; Türkiye, ABD, Kana­da, Fransa, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Federal Almanya, İtalya, Portekiz, İngiltere, Danimarka, İrlanda, Yunanistan, İsviçre, Avusturya, İsveç, İzlanda, Norveç, Japonya, Finlandiya, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Güney Kore ve Slovakya ve Avrupa Topluluğu'dur.

Petrol rezervlerinin ilk 5 bölgesel dağılımı da şu şekildedir; % 48 Ortadoğu, % 20 Latin Amerika, % 13 Kuzey Amerika, % 13 Avrupa Avrasya, % 8 Afrika'dır. Petrol üretimi milyon varil/gün sıralamasına bakıldığında ise yaklaşık; 29 Ortadoğu, 17 Avrupa ve Avrasya, 16 K. Amerika, 8 Orta ve Güney Amerika, 10 Afrika ve 9 Asya-Pasifik yer almaktadır. Günde yaklaşık 90 milyon varil petrol üretilmekte ve bir o kadar da tüketilmektedir.

Dünya enerji gündemi aslında son derece net bir şekilde stabil devam etmektedir. Ancak kaynakların kıt olmasına paralel taleplerin artması stratejik yaklaşımlara sebep olmaktadır. Örneğin 2014'te petrol varil fiyatları bir anda 110 USD seviyesinden 50 USD seviyesine kadar geriledi. OPEC ve OECD üretimindeki değişimlere bakıldığında ciddi miktarda arz fazlası olmadığı görüldü ve bu soğuk savaşın aslında bitmediğini akıllara getirdi. Amerika petrol fiyatlarını düşürerek Rusya'ya karşı güç gösterisi yaptı ve dize getirdi. Amerika'nın bu yaklaşımı devam ettirmemesi sebepleri arasında Amerika'daki kayagazı üreticilerinin de bu durumdan mağdur olması yatıyor olabilir ancak hala bu tutumlarını terk etmiş değiller çünkü petrol üretimini yarıya düşüren İran ile yapılan anlaşmalar neticesinde fiyatların tekrar düşmesi bekleniyor.

2. Dünyadaki enerji alanındaki gelişmeler Kuzey Kıbrıs'ı nasıl etkiliyor?

Ekonomi başta olmak üzere diğer alanları, bir göl gibi düşünebiliriz. Aslında hepimiz bu gölün etrafında yaşayan kişileriz. Göle bir taş atıldığında etkisi tüm kıyıya yansır tabi taş hangi kıyıya yakın atıldıysa orası daha çok etkilenir. Petrol fiyatlarındaki düşüş ve artışların yansıması hemen görülmez çünkü stokların bitmesi ve yeni fiyattan ürünün satışa çıkması gerekir. Örneğin Türkiye 2 aylık stok bulunduruyor yani fiyat değişimi pompalara, eğer beklemeyi tercih etmezlerse, 2 ay sonra yansıyor. Kıbrıs için de aynı şey geçerlidir, petrol fiyatlarındaki değişimler küresel diğer gelişmelerin yansımaları kadar hızlı olmaz. Ayrıca K.K.T.C.'de akaryakıt fiyatları hükümet tarafından belirlenir bu yüzden fiyatlara dağıtıcı şirketlerin müdahale etmesi söz konusu değildir. Bu fiyat belirlemeleri 15 iş gününde bir yapılmaktadır. Süre Türkiye'de olduğu gibi 5 iş gününde bir belirlenirse yansımaları daha hızlı görebiliriz.

3. Güney Kıbrıs'a geçip yakıt alınıyor sizce neden?

Yakıtın Güney Kıbrıs'ta daha kaliteli olduğunu düşünüyorlar, halbuki Güney Kıbrıs bizimle aynı rafineriden yakıt alıyor. Biz akaryakıt temini konusunda Haifa'da bulunan OilRefineriesLTd (ORL) ile işbirliği yapmaktayız ve söz konusu rafineri yılda yaklaşık 10 milyon ton ham petrol rafine etmektedir. Günde 196.000 varil üretim yapılmaktadır. Dünya sıralamasında üst seviyelerde yer alan rafineri ORL olarak borsada da işlem görmektedir. Yani aynı yakıtı bizden değil de Güney Kıbrıs'tan alarak bizi ve bizim dışımızda da devleti zarara uğratıyorlar. Aslında konu açılmışken belirtmekte fayda var, motorin ürününü 15 yılı aşkın ilişkilerimizden ötürü sadece bizim için üretiyorlar. Özel üretim olduğundan bu ürünle ilgili maliyetlerimiz gerçekten çok yüksek ayrıca çevreye etkisini de düşündüğümüzde artık Kuzey Kıbrıs'ta da dünyada olduğu gibi Motorin yerini Euro Diesel'e bırakmalıdır.

4. İstasyonlarda kaliteli hizmet vermek adına neler yapıyorsunuz?

Öncelikle Şirketimiz hakkında kısa bir bilgi vermekte fayda var. Şirketimiz yıllık cirosu 7.8 milyar TL'ye ulaşmış ve dünyanın birçok yerinde enerji, mücevherat, finans, lojistik ve eğitim alanlarındaki markaları ve binlerce çalışanı olan Altınbaş Holding çatısı altında faaliyet göstermektedir. Şirketimiz halka mal olmuştur ve hiçbir olanak esirgenmeden kullanılmaktadır. İş ortaklarımızla birlikte yaklaşık 500 kişilik kadro ile Kuzey Kıbrıs genelinde 50 noktada bayi satışı, 20 noktada endüstriyel satış ve 2 noktada deniz satışı gerçekleştirmekteyiz. Türk Hava Yolları başta olmak üzere birçok havayolu şirketine satış yapmaktayız. Havacılıktaki pazar payımız % 85 ve genel payımız ise % 50 seviyesindedir. Sektörde ilk defa ISO kalite belgelerini aldık, bildiğiniz gibi bu belgeleri almak kadar devam ettirmek de çok önemlidir bu kapsamda ne gerekiyorsa yapılıyor. En az yılda iki kez tank temizlikleri yapılıyor. Ayrıca kalite kontrol aracımız ayda iki kez iş ortaklarıma uğrayarak kalite kontrolleri yapıyor. Hizmet kalitesinin üst düzeyde tutulması açısından gizli müşteri uygulaması yapıyoruz. Hizmet konusunda gerçekten çok iddialıyız, geçen yıl Kıbrıs'ta ilk ve tek olarakAmerika'nın LasVegas eyaletinde gerçekleşen törende binlerce başvurunun yer aldığı yarışmada Stevie ödüllerinden ''Satış ve Müşteri Hizmetleri Ödülü'' (StevieAwardsforSalesandCustomer Services) almaya hak kazandık. Artık istasyonlar sadece akaryakıt alınan yerler olmaktan çıktı, araç yıkanırken AlpetCafe'de oturup ücretsiz internet hizmetinden faydalanılabilecek, gazete veya kitap okunabilecek ve sıcak-soğuk içecekler eşliğinde bir şey atıştırılabilecek alanlar oluşturduk. Amacımız müşterilerimizin hızlı ve kaliteli hizmet alırken gülümsemeleri, onların gülümsemeleri bizim mutluluğumuz olmaktadır. Ayrıca müşterilerimizin güvenliği için de çalışıyoruz. Sağlık, Emniyet, Çevre ve Güvenlik anlamına gelen SEÇ-G eğitimlerini personele yılda 2 kez veriyoruz. Ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliği anlamına gelen İSG eğitimlerimiz de sürekli yapılıyor.

5. Kampanya ve projeleriniz neler?

Hali hazırda devam eden Mercedes kampanyamız var. 2015 Ekim'de ve 2016 Nisan'da çekilişi yapılarak talihliye anahtar teslim yani gümrük vesaire tüm masrafları ödenmiş olarak teslim edilecek. Geçtiğimiz yıllarda da 5 adet araç ve onlarca ödül vermiştik. Bu yıl da sadece araçla kalmıyoruz her ay onlarca ödül veriyoruz. Sürprizler bitmiyor, bitmeyecek. Bu avantajlardan faydalanmak için anlaşmalı istasyonlardan ücretsiz Clubcard alınması gerekiyor. Clubcard kullanıcıları sadece kampanya dönemleri değil her zaman kazanıyor. Kampanya dönemlerinde alışverişler puana dönüşerek sistemde saklanıyor ve kampanya başladığında bilete veya farklı avantajlara dönüşüyor. Ayrıca bu kartlarla yapılan her alışverişin belli bir tutarı Kemal Saraçoğlu Lösemili Çocuklar ve Kanserle Savaş Vakfı başta olmak üzere, SOS Çocuk Köyü, KKTC Görmezler Derneği ve Kıbrıs Şehit Aileleri ve Malül Gaziler Derneği'ne bağışlanıyor.

6. Güney Kıbrıs ile anlaşma sağlanırsa enerji sektörü nasıl etkilenir?

Kuzey Kıbrıs'ın dünyanın en yüksek petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip ülkelere yakınlığı, güneş enerjisine uygun iklimi ve coğrafi konumu itibariyle son derece güçlü yanları bulunmaktadır. Enerji sektörü bir bütün olarak değerlendirildiğinde sanayideki en ağırlıklı girdi olarak enerjinin güvenilir kaynaklardan uygun maliyetlerle temin edilmesi ve kesintisiz olarak kullanıma sunulması ada ülkelerinde biraz da zor olmasına rağmen başarılı bir şekilde yönetildiğini düşünüyorum. Enerjnin nihai tüketicinin kullanımına hazır hale getirilmesi için ciddi çalışmalar yapılarak tedarik, depolama, üretim, fiyatlama ve dağıtım konularında etkin düzeyde kontrol sağlanmalı ve operasyon kısımlarının kolaylaştırılması gerekmektedir. Enerji sektörü son derece dinamik ve yan sektörlerle de doğrudan ve dolaylı etkileşim içerisinde olduğundan yakın takip edilmesi ve uluslararası ilişkilerin de siyasi zafiyetler olmadan ve yoğun bürokrasiye maruz bırakılmadan yönetilmesi gerekir.

Akaryakıt sektörü diğer unsurların yanı sıraithalata olan etkisi ile de dikkat çekmektedir. Kuzey Kıbrıs'ta akaryakıt ithalatta birinci sırada yer almaktadır. Bu durumda ithal edilen ürünlerden alınan vergi ve kesintilerle akaryakıt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin gelir kalemleri arasında çok ciddi bir yere sahiptir. Anlaşmanın sağlandığı varsayımında Şirketimizde mali, idari, operasyonel ve yönetimsel anlamda herhangi bir sorun yaşanmayacaktır çünkü hali hazırda tesislerimiz büyük yatırımlarla AB standartlarında donatılmış durumdadır, sektörün gerektirdiği tüm belgelere ve donanıma sahip durumdayız. Bu tür önlemleri almayan şirketler elbette uyumlaştırmada sorun yaşayacaklardır. Bu sorunların ortadan kaldırılması için geçiş süreci tanınmalıdır. Ayrıca akaryakıtın ithalatı, tedarik edilmesi, depolanması, dağıtımı ve satışı konularındaki uyumlaştırma hedeflerine ilişkin herhangi bir bilgi bizlerle paylaşılmadığından anlaşmadan sonraki süreçte hizmet kabiliyetimizin nasıl değişeceği ile ilgili varsayımlardan yola çıkarak hareket etmekteyiz. Beklentimiz, kara ulaşımı olmayan bir noktada bazen çok ciddi sorunlar yaşayarak tedarik ettiğimiz ürünlerin ağırlaştırılmış mali yükümlülüklerden ziyade kolaylaştırılmış operasyonlar ve imkanlarla etkinleştirilmesi yönündedir. Enerji sektörü olarak genelleme yapmadan Güney Kıbrıs ile Kuzey Kıbrıs sektör uygulamaları, kuralları, yasa ve tüzükleri mutlaka gözden geçirilmeli ve sektör temsilcileri ile istişare edilmek suretiyle hareket planı belirlenmelidir. Her iki kesimdeki dağıtıcı şirket sayısı, depolama kapasitesi, bayi sayısı ve müşteri portföyü farklılık gösterdiğinden dağılımların homojenleştirilmesi ciddi önem arz etmektedir. Başta makro düzeyde ekonomik ve kültürel uyumlaştırmalar yapılmasının sonrasında mikro düzeyde politik ve siyasi düzenlemelerle başarılı bir sonuç elde edilebileceği düşünülebilir.

Ada'da vuku bulacak bir anlaşma elbette barış yanlısı herkes için tarihi bir gelişim olarak kabul edilip benimsenecek ve beraberinde birçok yenilik getirecektir. Ortadoğu ve Asya'da bazı dengelerin değişmesi ve bu değişimlerin hala son bulmamış olması komşularla olan ilişkilerin mutlaka gözden geçirilmesi ve sıcak ilişkilerle devam etmesini önemli kılmaktadır. Anlaşma başta ekonomik ve kültürel olmak üzere siyasi ve politik anlamda çok ciddi prensipler belirlenmesi ve bunlara harfiyen uyulması ile başarılı sonuçlar doğurabilir.

7. Anlaşmanın olumsuz sonuçları olabilir mi?

Şuan için olumsuz bir durumdan söz edemiyorum çünkü anlaşmanın kapsamı netleşmiş değil. Taslak çalışmalar paylaşılırsa bizler de sektörün nasıl etkileneceğini ön görüp gerekiyorsa tedbir alınması konusunda çalışmalara başlayabiliriz. Kamu ve özel sektör ayrımı yapmaksızın genel bir uyumlaştırma çalışması yapılması faydalı olacaktır. Bu çalışmanın yapılması için ilk önce mevcut durumlar analiz edilmeli ve farklılıklar ortaya konmalıdır sonrasında ise farklılıkların ortadan kaldırılarak yeknesaklık sağlanması için alınacak tedbirlere ilişkin taslaklar paylaşılmalı ve ortak noktada birleşilmelidir.Bu noktada da Devlet Otoriteleri kadar Sanayi Odası ve Ticaret Odası'na da ciddi iş düşmektedir.