KKTC'de satılan biletlerin vergisi, KKTC'ye ödenmiyor

Ülkedeki sorunlara dair, eksik bir bakış açısı var. 

Sorunlar sadece ekonomik merkezli görülüyor, oysa öyle değil. 

Evet, ekonomik yetersizlik en önemli etkenlerdendir ancak her kesimi destekleyerek, refah ortamı yaratılmaz. 

Hem turizm hem üniversite hem özel sektörün geneli hem kamu hem küçük ölçekli üretim ve çoğaltılabilecek çeşitli örnekleri destekleyerek, bir yere varılmaz. 

Devlet desteği tabii ki şart. 

Ama teşvikler, aflar, indirimler, prim destekleri, belli bir amaca ve sınırlamaya tabii olmalı. 

KKTC bütçesinin sınırsız, ucu açık bir sonsuzluğu yok. 

Bu ülkenin madenleri, petrol kuyuları, bölgesinde rekabet edeceği, avantaj sağlayacağı üretim kaynakları da yok. 

Fakat KKTC’nin etkin kullanılmayan, verimli planlanmayan kaynakları vardır. 

Geçtiğimiz Cuma akşamı, Okan Veli Şafaklı hocamın, Kanal T’deki TV programının konuğu idim. 

Vergi uzmanı, ekonomist Göksel Saydam hocam da bir diğer konuktu. 

Ülkenin önde gelen ekonomistleri ile rakamları, KKTC’nin ekonomik yapısını, hükümetlerin ezberlenmiş yanlışlarını konuştuk. 

Çok keyifli program oldu. 

Göksel Saydam hocam, önemli ve unutulmuş bir konuya dikkat çekti. 

Öncelikle konuyu ve Göksel hocamın değerlendirmesini paylaşmak isterim; 

“1988 yılında Türkiye ile çifte vergilendirmeyi önleme konusunda bir anlaşma yaptık. Dendi ki, bir ülkede birisi kazanç sağlarsa, kazandığı ülkede vergisini öder. Diğer ülkedeki hesaplarına da intikal ederse bunu mahsup eder. 

Sadece hava ulaşımı ile ilgili ayrı bir madde var. Bu alanda ki kazancı ve kârı bulmak zordur. Bu sebeple bunu götürü usulü ile senin ki sana, benim ki bana yöntemiyle bir orta yol bulunmuştu. 

Bizim bir hava yolumuz vardı. Kıbrıs Türk Hava Yolları (KTHY) eskiden orada sattığı biletlerden, elde ettiği vergiyi Türkiye’ye, KKTC sattığı biletlerden elde ettiği vergiyi de KKTC’ye öderdi.  

Bizde de Türkiye’ye ödediği vergiyi düşerdi. Tam tersi de KKTC’ye ödediği vergiyi Türkiye de düşülürdü. Çifte vergilendirme gelince, dendi ki Türkiye’nin neresinde kazanç elde edilirse edilsin, vergisi KKTC’ye ödenecek. Türkiye bandırılalı şirketlerde KKTC’nin neresinde bilet satıp kazanç elde ederse etsin vergisi Türkiye de ödenecek. 

Çünkü havacılıkta hesaplama, maliyet belirleme zordur. Çalışanların maaşları, giderler, farklı yerlere uçulduğu için belli bir yere ödeme yapmak zordur. 

Bugün KTHY yok. Türkiye merkezli şirketler var. Burada bilet satıp kazanç elde ediyorlar. Ama KKTC’ye vergi ödemiyorlar. Bizim Türkiye de kazanç elde eden hava yolumuz yok. Ama Türkiye çifte vergilendirme anlaşması olmasına rağmen, burada bilet satılıyor, vergisi Türkiye ye ödeniyor. Kargo sektörü de var. Onlarda bu kapsama girer.

Bizim KKTC olarak milyonlarca lira kaybımız var.” 

Çok önemli bir konu ve detay. 

TL kullanımı ile yaşanan ekonomik kayıplar, yatırım alanlarında kaynak üretememe, kur farkından yaşanan kayıpların karşılanmaması, yani Türkiye’nin kendi içinde çözebileceği, ancak KKTC için Türkiye ile ayrı olarak çözmesi gereken konular, bunun yanında da KKTC makamlarının anlatması gerekenler. 

Yeni anlaşmalar, gelişen olaylar üzerinden güncellenmesi gereken iş birlikleri, bunları gündeme getirmek, talep etmek tabu değil.

Ekonomik protokoller kapsamında ne kadar verilecek ne kadar alınacak değildir mesele.

Mesele yasal hakların tanınması ve korunmasıdır.