Koronavirüsten korunmak için ne kullanalım?

Aracınız ile çukurlarla dolu bir yoldan geçtiğinizi düşünün.

Dikkatli bir sürücü iseniz, aracınızın servisleri yapılmış, lastikleri sağlam, yakıtı da yeterli ise o bozuk yoldan geçişiniz daha kolay ve güvenli olacaktır.

İşte bu bozuk yol ‘Koronavirüs Pandemisi’ aracınız ise ‘bağışıklık sisteminizi’ temsil ediyor!

Lastiğiniz patlak değilse lastik değiştirmek veya yakıtınız yeterli iken yakıt takviyesi yapmak sizi bu yoldan daha hızlı geçirmez.

Bağışıklık sistemi elemanları da işte tam da böyle çalışır. Bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi için eksik vitamin ve gıda takviyelerini yerine koymak gerekirken; gereksiz yere alınan bu takviyeler hastalıklara karşı direncimizi artırmaz.

İşte bağışıklık sisteminin Covid-19 hastalığına karşı düzgün ve etkili çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu, etkinliği bilimsel çalışmalar ile ispatlanmış bazı vitamin ve gıda takviyeleri :

1- C vitamini

Antioksidan vitaminlerin başında gelen C vitamininin, Covid-19’da görülen ani kötüleşme (sitokin fırtınası) tablosunu ve diğer organ tutulumu riskini azalttığı gösterilmiştir.

Doğal C vitamini kaynakları içerdikleri vitamin oranı sırasıyla Guava Meyvesi, Renkli dolmalık biber, Kiwi, Çilek, Portakal, Brokoli, Maydanoz ve kuşburnu dur.

Doğal yollardan bu vitamini yeterince alamayan kişilerin günde 100-500 mg C vitamini almaları önerilmektedir. Ayrıca belli durumlarda daha yüksek dozlar kullanılabilmektedir.

Bu vitaminin gereksiz kullanımı baş ağrısı, uykusuzluk ve sindirim sorunlarına yol açabilir.

2- D vitamini

Temel görevi Kemik metabolizması ile ilgili olmasına rağmen son yıllarda yapılan çalışmalar D vitamininin bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi için önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

2020 yılında  İngiltere’de yayınlanan ve 20 Avrupa ülkesinin verilerini kapsayan çalışmada D vitamini eksikliği olan kişilerin Covid-19 nedeniyle daha fazla yoğun bakım ihtiyacı duyduklarını ve daha yüksek ölüm oranlarına sahip olduğunu bildirilmiştir.

Besinlerden alınan inaktif D vitamini öncülleri güneşin de etkisi ile aktif D vitaminine dönüşerek vücudumuza kazandırılıyor. Gıdalar arasında en zengin D vitamini kaynakları ise sırasına göre: Balık (özellikle Somon), süt ve süt ürünleri, yumurta, karaciğer, tahıllar ve mantar dır. D vitamininin vücutta etkin olarak kullanılabilmesi için günde en az 20 dk güneşlenmesi önerilir.

Bebeklerde süt alım miktarına göre 2 yaşına kadar düzenli olarak günde 400 ünite D vitamini takviyesi verilirken erişkinlerin ise vitamin eksikliği olması durumunda yüksek oranda (200-400bin Ünite) tek doz veya günlük 1000-4000 ünite D vitamini alması önerilmektedir.

Yüksek doz ve gereksiz D Vitamini kullanımı sindirim problemleri, kas ağrıları ve böbrek sorunlarına neden olabilir.

3- Çinko

Bu mineral vücutta hızlı bölünen hücrelerin temel yapı taşlarından birisidir. Saçlar, cilt, kemikler, tırnaklar, kan hücreleri ve bağışıklık hücreleri düzgün çalışabilmek için Çinko’ya ihtiyaç duyar. Solunum yollarındaki doğal savunma bariyerini güçlendirir ayrıca bağışıklık sisteminin bakteri ve virüslere karşı savaşmasını destekler.

Yapılan çalışmalar Çinko’nun Covid-19’un ağır seyrini önlemede etkili olduğunu ve akciğer tutulumunu azalttığını göstermiştir.

Doğal Çinko kaynakları zenginlik sırasına göre İstiridye, dana eti, hindi eti, balık, fasulye, börülce, nohut, yumurta,  ay çiçeği çekirdeği olarak sayılabilir.

Özellikle boy kısalığı ve büyüme geriliği olan çocuklarda Çinko takviyesi önerilirken doğal yollarla bu gıdaları tüketmeyen erişkinlerde günde 10-100 mg dozlarda takviye yapılabilir.

Uzun süre ve gereksiz kullanımı kan hastalıkları, sinir sistemi hasarı ve sindirim bozukluklarına neden olabilir.

4- Melatonin

Beyinden salgılanan bir biyomolekül  olan Melatonin düzenli bir uyku esnasında gece 23-05 arasında en yüksek düzeylerine ulaşır. Aynı zamanda iyi bir anti-oksidan olan bu molekül bağışıklık sisteminin de önemli destekleyicilerindendir.

Gıdalar ile de alınabilen Melatonin başlıca  kızılcık (cranberry) meyvesi ve kızılcık suyu  olmak üzere vişne, papatya, anason, ceviz, badem ve fındıkta bulunur. Düzenli uyku ve gün ışığı da Melatonin salgısını düzende tutmaya yardımcı olur.

Akciğer ve kalp hasarını önlediği bilinen Melatonin’in SARSCov2 (Covid-19) un hücreye girişine aracı olan CD147 proteinine bağlanarak hastalığın yayılmasını önleyici etkide bulunduğu ülkemiz bilim insanlarından Prof Dr Nedime Serakıncı ve arkadaşları tarafından geçtiğimiz yıl yayınlanan bir bilimsel çalışmada bildirilmiştir. Bu çalışma Melatonin’in gelecekte Covid-19’a karşı geliştirilecek bir ilaç olarak kullanılabileceğini ön görmüştür.

Özellikle uyku bozukluğu çeken yaşlı kişilerde takviye olarak (0.3-2mg dozlarında) kullanılabilen bu biyomolekülün ilaç olarak fazla tüketilmesi uyku hali baş ağrıları ve düşük tansiyona neden olmaktadır.

5- Kuersetin

Kuersetin anti-oksidan, kanser önleyici, bağışıklık sistemi düzenleyici, diabet, alerji ve romatizma tedavilerinde kullanılan bitkisel bir pigmenttir (flavonoid). 

Koronavirüs’ün ACE reseptörlerine bağlanmasını ve hücreye girişini önler.

C vitamini ile birlikte kullanıldığında hastalık belirtilerini hafiflettiği, iyileşmeyi hızlandırdığını kötü seyri önlendiğini bildiren makale Ankara’dan Prof Dr Hasan Önal ve arkadaşları tarafından geçtiğimiz aylarda dünyaca ünlü Lancet Tıp dergisinde yayınlanmıştır.

Doğal kaynakları kırmızı soğan, yeşil çay, elma, yaban mersini, brokoli ve kapari dir.

Önerilen doz günlük 500mg civarındadır.

6-Propolis

Propolis, arıların bitkilerin reçinemsi bölümlerinden elde ettiği, fenolik ve flavonoid maddelerden oluşan doğal bir arı ürünüdür. Propolisin fenolik - flavonoid madde içeriği, açısından nardan 80 kat daha güçlü bir anti-oksidan dır. Hücre.yenilenmesini destekler, bağışıklık sistemini güçlendirir, doğal antibiyotik ve antiviral etkisi vardır, sindirimi kolaylaştırır ve kanser oluşumuna karşı savaşır.

Covid-19 hastalarında PAK-1 proteini salgısını bloke ederek bu mekanizma ile oluşan Akciğer ve yaygın doku hasarı ile ağır tabloyu önlediği geçtiğimiz aylarda Brezilya’da yayınlanan bir bilimsel araştırmada bildirilmiştir.

Çocuklarda damla şeklinde ve bal ile karışım halinde tüketilebilir.

Arı ürünlerine alerjisi olan kişilerde kullanımı alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

7- Selenyum

Bilinen en güçlü anti-oksidan minerallerden birisi olan Selenyum  özellikle virüslere karşı savaşan T-Lenfositlerin sayılarını artırır, hücre hasarını önler ve kanserden koruyucu etki gösterir.

Doğal kaynakları Brezilya fındığı, hamsi, deniz ürünleri, hindi, kuzu karaciğeri, tahıllar ve ay çekirdeğidir.

Yapılan çalışmalar özellikle risk grubundaki yaşlı bireylerde Selenyum eksikliğinin Covid-19’a bağlı ölüm oranlarını artırdığını göstermiştir. Özellikle beslenme sorunları olan orta yaş ve üzeri bireylerde takviye önerilmektedir.

Günlük önerilen takviye dozları 20-200 mikrogram arasıdır. Gereksiz ve fazla kullanımı kas ağrıları,  ellerde titreme ve pıhtılaşma bozukluklarına yol açabilir.

Yukarıda sayılan vitamin ve gıda takviyelerinin Covid-19 seyrini olumlu yönde etkiledikleri bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.

Covid-19 ve ağır seyri kısmen genetik faktörler ve maruz kalınan virüsün miktarına da bağlıdır.

Obezite, Sigara tüketimi , 65 yaş üzeri kronik hastalık sahibi bireyler ise en yüksek risk grubundadır.

Bu illetle mücadele etmek için düzenli beslenme, düzenli uyku, sigarasız yaşam, bol güneş ışığı ve bol egzersiz yaşam tarzımız olmalıdır.