Merkez’den Değişiklik

KKTC Merkez Bankası  aldığı karar ile Türk Lirası ve Yabancı Para Cinsinden olan mevduat faiz oranlarını artırdı. Merkez Bankası tarafından yapılacak reeskont işlemlerinde iskonto faiz oranları da artırıldı.

Sıkılaştırılmış para politikası olarak adlandırılabilecek bu kararlar, kredi hacmini daraltacak ve piyasa faiz oranlarını yükseltecektir.

2021 yılı sonunda bankacılık sektöründe mevduatın krediye dönüşüm oranı % 63. 47 olarak gerçekleşmiştir. Yani her yüz liralık mevduatın 63 TL 47 Kuruşu kredi olarak kullandırılmıştır.

Ticari bankalarımızın krediye dönüştüremediği mevduatları, belli bir faiz karşılığında merkez bankasında değerlendirilmektedir. Bu faiz oranı artırıldı, Pandemi sürecine kadar KKTC hükümetleri uzun bir süre iç borçlanma gerçekleştirmemiştir. DİBS’de, %20’lerin üzerine çıkan iç borçlanmalar için bu kaynak kullanılabilirdi. Hala daha kullanılabilir, %16-17’den olacak borçlanma hem ticari bankaların, hem de maliyenin yararına olacaktır. Merkez Bankası bu miktarı Türkiye ve uluslararası piyasalarda çalıştırmakta ve elde ettiği karın %75’i maliyeye aktarmaktadır. Bu kaynağın bir kısmı uzun vadeli DİBS olarak maliyeye verilebilir. KKTCMB’nin 2021 yılı karı 506 milyon TL’ydi.

Mevduatın krediye dönüşümü Türk Lirası cinsinden %99.49 ve Yabancı Para cinsinden ise sadece %49.52 olarak gerçekleşti. Bu oranlar piyasada TL sıkışıklığını göstermektedir. Acil olarak TCMB ile mevcut olan SWAP ağları miktar ve süre olarak iyileştirilmelidir. Ayrıca iki merkez bankası arasında dolar üzerinden yapılan SWAP anlaşmalarına mutlaka Euro ve GBP’de eklenmelidir.

TL cinsinden çıkılan DİBS ihalelerine yeterli talep toplanamamakta, bu faiz artırımları kredi iştahı düşük olan ticari bankaların kredi arzlarını olumsuz etkileyecektir. DİBS için döviz cinsinden ihale düzenlenmesi karar vericiler tarafından değerlendirilmelidir. 

Reeskont işlemlerinde iskonto faiz oranların artırılması ise, ticari bankalar elinde bulunan ve daha ödeme zamanı gelmemiş olan senetleri bankanın kendi belirlediği belli başlı şartlar karşılığında merkez bankasına iskonto ettirerek paraya çevirmesidir. Ticari bankalar bu senetleri kullanarak kaynak yaratmaktadır, bu oranın artırılması talebi düşürecektir. Ticari bankaların kaynağa ulaşımını olumsuz etkileyecektir.

KKTC’de 21 ticari banka faaliyet göstermekte, bugün itibari ile 15’in bilançolarına ulaşılmaktadır. Ulaşılan bilançolara göre 15 bankanın 2021 yılı sonu itibari ile toplam karı 1 milyar 250 milyon TL ve aynı bankaların toplam personel giderleri 460 milyon TL,  bankaların karının yaklaşık %37’si kadar personel giderleri gerçekleşmiştir.

2021 yılında yükselen enflasyon oranı 2022 yılında da devam etmektedir. Gerçekleşen altı aylık hayat pahalılığı kamu, yerel yönetimler ve emeklik maaşlarına yansıtılacaktır. Asgari ücrete yansıtılması yönünde de ciddi beklenti oluşmuştur.

Doğal olarak banka çalışanlarının maaşları da artırılacaktır, krediye dönüşemeyen mevduata verilen faiz oranın artırılması bankaların gelirini artırmaya yönelik bir adım olabilir.

Alınan kararların TL’nin değerine bir etki yapmayıp piyasada TL sıkışmasını artırması ve kredi faizlerini yükseltmesi muhtemeldir. Sonuçta kaynağa ulaşımın maliyeti artmaktadır.

KKTC Merkez Bankası bu ülkenin en güçlü kurumudur ve önceliği finansal sistemi korumaktır. Bu kararın alınmasında ticari bankaların uyguladığı politikalar, merkez bankasını bu şekilde karar almaya yöneltmiş olabilir. Reel ve finans sektörü birbiri ile yakından ilişkilidir, karar vericilerin bu konuyu birlikte düşünüp karar vermelidirler.