Fazla baraj yapımı dünyanın doğal dengesini bozdu

Bilim insanları, nehirlerin akışları sırasında taşıdıkları tortul malzemelerin miktarının, bu malzemelerin taşındıkları rotanın ve nehir ağızlarında birikme alanlarının çevreyi korumak için büyük önem taşıdığını kaydetti. Esas olarak kum, silt ve çamurdan oluşan alüvyonlu tortul malzeme, nehir ve kolları boyunca canlı organizmalar için bir yaşam ortamı sağlıyor ve insan yaşamı için büyük önem taşıyor. Çünkü alüvyonlu tortul malzeme taşkın ovalardaki tarım topraklarını çeşitli besinlerle besliyor ve kıyı bölgelerine kum ve silt dökerek iklim değişikliğine karşı, yükselen deniz ve okyanus seviyesinin etkilerini sınırlandırıyor.

Şarku’l Avsat’ın Alman haber ajansı DPA’dan aktardığı habere göre Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Dartmouth Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi, nehirlerin söz konusu temel işlevinin şu anda tehdit altında olduğunu vurguladı. Çünkü insanlar son kırk yılda nehirler boyunca alüvyon taşıma döngüsünde benzeri görülmemiş değişiklikler yaptı.

ABD merkezli akademik bilim dergisi Science’da yayınlanan çalışmanın bir parçası olarak araştırmacılar, 1984'ten 2020'ye kadar dünyanın en büyük nehirlerinden 414'ünün okyanuslara taşıdığı tortul malzeme miktarındaki değişiklikleri test etti. Test, ABD Uzay ve Havacılık Ajansı'ndan (NASA), ABD’deki jeolojik çalışmalar için yapılan Landsat programından ve Amerikan hidrolojik veri arşivinden gelen uydu görüntüleri kullanılarak yapıldı.

Dartmouth College’de doktora yapmakta olan araştırmacı öğretim görevlisi Evan Dethier, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Bulgularımız iki yarım kürenin hikayesini anlatıyor. Kuzey yarımkürede son 40 yılda nehirler tarafından taşınan tortul malzemede önemli bir düşüş görülürken, güney yarımküre aynı dönemde önemli bir artışa tanık oldu” ifadelerini kullandı.

Dethier, bilim internet portalı Scitech Daily web sitesinde yayınlanan açıklamalarına şöyle devam etti: “İnsanlar, jeolojinin modern kayıtlarında eşi görülmemiş bir hız ile dünyanın en büyük nehirlerinde değişiklik yapabildiler. Nehirler tarafından taşınan tortul malzemelerin miktarı genellikle nehirlere düşen yağmur miktarları, toprak kaymaları veya nehir boyunca bitki örtüsü gibi doğal faktörler tarafından belirlenir. Ancak insan faaliyetlerinin etkilerinin, bu doğal faktörlerden daha ağır bastığını ve hatta iklim değişikliğinin etkisini bile aştığını gördük.”

Söz konusu çalışma ayrıca, Kuzey Amerika, Avrupa, Avrasya ve Asya'yı da içeren kuzey yarımkürede yirminci yüzyılda büyük ölçekte barajların inşa edildiğini ve nehirlerin okyanuslara taşıdığı tortul madde miktarının, bu barajların yapılmasından önceki döneme göre yüzde 49 oranında azaldığını ortaya koydu.