Tokel: "93 seçimleri ile UBP iktidarları dönemi son buluyor"

45 vekille mecliste tartışmasız tek güç! UBP...

1990 Genel Seçimlerinde (34), 91 Ara Seçimlerinde ise (11) milletvekili kazanarak Mecliste adeta tek başına bir güç haline gelen UBP 45 milletvekiline sahipken, mecliste bulunan diğer partilerden HDP 2, YDP 2 ve SDP ise 1 milletvekili ile temsil ediliyordu.

Eroğlu ve Denktaş arasında partiye hakim olma mücadelesi başlıyor...

KKTC Meclisi'nde artık 45 milletvekili bulunan ve karşılarında gerçek anlamda bir muhalefet kalmayan Ulusal Birlik Partili milletvekilleri siyasetin doğası gereği bu kez kendi kendilerine muhalefete başlamışlardı.

Diğer yandan geçmiş genel başkanlara oranla parti içerisinde ipleri daha çok eline almaya başlayan Eroğlu'na karşı da Denktaş bir tavır geliştirmeye başlamıştı.

1990 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın oğlu Serdar Denktaş UBP listelerinden ilk kez seçimlere katılmış ve UBP Lefkoşa Milletvekili seçilmişti.

Kurulan kabinede İçişleri Bakanlığı Görevini üstlenen Serdar Denktaş, aynı zamanda ısrarlı bir şekilde genel sekreterlik makamının da kendisine verilmesini talep ediyordu.

Oysa UBP Genel Başkanı Dr. Derviş Eroğlu hem İçişleri Bakanlığı hem de Parti Genel Sekreterliği makamının Serdar Denktaş'ta toplanmasına çok sıcak bakmamaktaydı...

Bu sürecin ciddi gerginliklere sebep olacağını hisseden Eroğlu stratejik bir manevra ile genel sekreterlik makamının kaldırılması ve yerine genel başkan yardımcılığı makamının getirilmesi fikrini ortaya atar ve parti organlarından bu kararı geçirmeyi başarır. Ancak sorunlar bitmez. Mücadele bir kez başlamıştır... Eroğlu-Denktaş arasındaki kriz giderek büyür ve en sonunda 9'lar hareketini doğurur...

9'lar hareketi ve istifalar...

UBP içindeki çekişme önceleri kapalı kapılar ardında yürütülse de artık gün yüzüne çıkmıştır. Stratejik toplantılar, bunlara cevap niteliği taşıyan kabine değişiklikleri, istifaları da beraberinde getirir. 9'lar hareketi ile Serdar Denktaş, Hakkı Atun, Atay A. Raşid, Süha Türköz, Nazif Borman, Taşkent Atasayan, Mustafa Adaoğlu, Mustafa Hacıahmetoğlu ve Aytaç Beşeşler UBP den istifa ederler...

Demokrat Parti kuruluyor.... 30 Temmuz 1992

Ulusal Birlik Partisi'nden istifa eden 9 milletvekili ve daha sonra bu ekibe katılan önemli miktardaki UBP üyesi ile Demokrat Parti 30 Temmuz 1992 tarihinde kurulur. Kuruluşunun ardından mecliste bulunan SDP ve YDP de varlıklarını fesh ederek Demokrat Parti'ye katılırlar. 12 Milletvekiline ulaşan Demokrat Parti mecliste güçlü bir ana muhalefet partisi konumuna gelmiştir...

UBP 9. Olağan Kurultayı, 11 Nisan 1993

1990 seçimleri sonrası 45 vekile kadar yükselen UBP, 9'lar Grubunun partiden ayrılıp istifa etmesi ile 36 milletvekiline gerilemiş olmasına karşın hala tek başına iktidarını sürdürmekteydi.

Partiden istifa edenlerle parti ciddi bir kan kaybına uğramıştı uğramasına ancak Genel Başkan Dr. Derviş Eroğlu'nun parti içi hakimiyeti muhaliflerinin de partiden ayrılması ile birlikte daha da güçlenmiş durumdaydı.

İşte bu koşullar altında, 11 Nisan 1993 tarihinde, Atatürk Kapalı Spor Salonu'nda gerçekleştirilen Ulusal Birlik Partisi'nin 9. Olağan Kurultayı'na birkez daha rakipsiz giren Eroğlu, kurultayı rahat geçiyor ve adını birkez daha genel başkanlığa yazdırmıştır.

UBP ilk kez hükümet dışı kalıyor... 1993 seçimleri (12.12.1993)

1976, 1981, 1985 ve 1990 genel seçimleri sonrası kurulan tüm hükümetlerde UBP ya tek başına iktidar ya da kurulan hükümetlerin "başbakanlık koltuğunu elinde tutan büyük ortağı" konumunu hep korumuştu. Son yapılan seçimlerden sonra da oluşan meclis aritmediğinde UBP oldukça rahattı, iktidardaydı ve 1995 yılına kadar gitme şansı da vardı.

Ancak gerek ana muhalefetin temsil edilmediği bir meclis oluşan toplumsa baskılar, gerekse Demokrat Parti'nin kurulması ile başlayan ciddi muhalefet süreci artık UBP'yi iyice erken seçim yapma baskısı altına almıştı.

Bu baskıyı daha fazla görmezden gelemeyen UBP, Aralık 1993'te erken genel seçim kararı alır.

1992 yılında 9'lar hareketi ile başlayan Eroğlu-Denktaş mücadelesinin, Demokrat Parti'nin kuruluşunun ve Denktaş'ın artık UBP yerine Demokrat Parti'yi deteklemesinin UBP'yi yapılacak seçimlerde ciddi şekilde sıkıntıya sokacağı açıktı. Tüm bunlar yetmezmiş gibi UBP yıllardır iktidarda olmanın verdiği yorgunluğu ve yıpranmışlığı da üzerinde taşıyordu.

12 Aralık 1993tarihinde gerçekleştirilen Genel Seçimlerde; UBP %29,86 ile 17, DP %29,20 ile 15 CTP %24,16 ile 13 TKP ise %13,27 ile 5 milletvekili çıkarmış ve UBP tüm bu olumsuz tabloya rağmen çok az bir farkla da olsa yine birinci parti çıkmayı başarmıştır.

Fakat seçim sonuçlarından da anlaşılacağı üzere UBP resmen ortadan ikiye bölünmüştür.

UBP birinci çıkar ama Denktaş'a takılır... Hükümeti kurma görevi DP'nin...

1993 Genel Seçimlerinde çok az bir farkla dahi olsa seçimlerden birkez daha birinci parti olarak çıkan UBP, hükümeti kurma görevinin kendisine verilmesini beklemekte ve ısrarla talep etmekteydi...

Ancak UBP'nin bu beklentileri boşa çıkacak, Denktaş hükümeti kurma görevini DP-CTP koalisyonu için önceden anlaşan DP Genel Başkanı Hakkı Atun'a verecektir.

Bu görevlendirmenin ardından kurulan 1. Hakkı Atun hükümeti ile UBP tarihinde ilk kez hükümet dışı kalır ve ana muhalefet partisi görevini üstlenir...

Yarın : Denktaş'ın "Eroğlu'nu temizleyin sizi hükümete alayım" müdahalesi... UBP 10. Olağan Kurultayı. Enver Emin, Eroğlu'na rakip çıkıyor. 3 yıl aradan sonra UBP yeniden iktidar oluyor...

Bilgi Notları

UBP Kurultayları hangi tarihlerde yapıldı?

UBP 1. Olağan Kurultayı (1 Ağustos 1976)

UBP 1. Olağanüstü Kurultayı (23 Nisan 1978)

UBP 2. Olağan Kurultayı ( 7 Ocak 1979)

UBP 3. Olağan Kurultayı (23 Mart 1980)

UBP 4. Olağan Kurultayı (31 Ekim 1982)

UBP 2. Olağanüstü Kurultayı (17 Aralık 1983)

UBP 5. Olağan Kurultayı (28 Ekim 1984)

UBP 6. Olağan Kurultayı (6 Nisan 1986)

UBP 3. Olağanüstü (Tüzük) Kurultayı (6 Nisan 1986)

UBP 7. Olağan Kurultayı (3 Nisan 1988)

UBP 4. Olağanüstü (Tüzük) Kurultayı ( 25 Şubat 1990)

UBP 8. Olağan Kurultayı ( 7 Nisan 1991)

UBP 9. Olağan Kurultayı (11 Nisan 1993)

*****

Ne kadar genel başkanlık yaptılar?

Rauf Raif Denktaş 8 ay 26 gün (266 gün)

Osman Nejat Konuk 1 yıl, 8 ay, 19 gün (619 gün)

Osman Nuri Örek 7 ay 16 gün (226 gün)

Mustafa Çağatay 5 yıl, 5 gün (1805 gün)

Dr. Derviş Eroğlu 23 yıl, 6 ay, 27 gün (8487 gün)

*****

Hangi Tarihler arası genel başkanlık yaptılar?

Rauf Raif Denktaş 11.10.75 – 3.7.76

Osman Nejat Konuk 1.8.76 – 12.4.78

Osman Nuri Örek 23.4.78 – 4.12.78

Mustafa Çağatay 7.1.79 – 17.12.83

Dr. Derviş Eroğlu 17.12.83 – 11.02.06

Dr. Derviş Eroğlu 29.11. 08 – 23.4. 10

*****

Genel Sekreterler

Nejat Konuk - 1975/1976

Orhan Zihni Bilgehan - 1976/1978

İrsen Küçük - 1978/1982

Hakkı Atun - 1982/1982

Evner Emin - 1982/1986

Olgun Paşalar – 1986/1991

1991-94 yılları arasında Genel Sekreterlik kaldırılmış yerine Genel Başkan Yardımcılığı sistemi getirilmiştir.

*****

UBP'den istifalar hangi partileri doğurdu

(DHP) Demokratik Halk Partisi ( Nejat Konuk, İsmet Kotak)

(SDP) Sosyal Demokrat Parti (Raif Denktaş / Ergün Vehbi)

(TAP) Toplumsal Atılım Partisi ( İrsen Küçük)

(DP) Demokrat Parti (Hakkı Atun)

Kaynaklar; UBP Genel Merkezi Arşiv Kurultay Dosyaları, Birlik Gazetesi Arşivleri, Halkın Sesi Gazetesi Arşivleri, Bozkurt Gazetesi Arşivleri (YDÜ Büyük Kütüphane), KKTC YSK Web Arşivi, KKTC Cumhuriyet Meclisi Web ve Gazeteler Arşivi, KKTC Cumhuriyet Meclisi Kütüphanesi, Bülent Fevzioğlu "Kıraaathane-i Osmani'den Cumhuriyet Meclisi'ne" (1886-1996, Özdemir Tokel, Kıbrıs Türk Siyasi Tarihi Tez Çalışması (1878-2015)