"Rüya Proje" Türkiye`den KKTC`ye su aktarılması projesinde ilk adım atıldı

KKTC'de Yürütülmekte Olan Su Temin Projeleri

1- Kumköy- Serhatköy İsale Hattı İnşaatı,
2- KKTC Su Temini Projesi (Anamur-Dragon) Mühendislik işleri.

KKTC batı ucunda bulunan Kumköy Su Tesisleri`nden başlayarak, KKTC doğu ucunda bulunan Gazi Mağusa`ya kadar uzanan ve KKTC en büyük iki yerleşimi olan Lefkoşa ve Gazi Mağusa ilçeleri ile isale güzergahı üzerinde bulunan bazı köylere su sağlayan içmesuyu ana isale hattı bugün itibari ile ihtiyaca cevap verememektedir.

Kumköy - Serhatköy arasında 1958 yılında yapılmış mevcut Ø 450 mm çapındaki içmesuyu isale hattının yeni bir hat ile değiştirilmesi, Başta Lefkoşa ve Gazi Mağusa kentlerinde yaşanan su sıkıntısını ve Kumköy'de derlenen suların sisteme aktarılmasında yaşanan sorunların giderilmesi, Kalkanlı'da bulunan ODTÜ yerleşkesine de su iletilmesi açısından önemli ve gereklidir. Ayrıca; hattın yenilenmesi neticesinde Kumköy ve Serhatköy'deki pompa istasyonlarında ilave pompa ihtiyacı yaşanmayacaktır. Belirtilen gayeye dayalı olarak KKTC Su Temin Projesi (Boru ile su götürülmesi) mukavelesinin imzalanarak çalışmaların devam ediyor olması sebebiyle ilk etapta yalnızca Kumköy – Sethatköy isale hattının yenilenmesinin yapılarak boru ile su götürme projesinin gerçekleşmesine göre durum değerlendirmesi yapılması uygun bulunmuştur. Böylece KKTC'deki kısıtlı miktarda mevcut suyun iletilim problemleri ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

İşin inşaat ihalesi 29 Haziran 2006 tarihinde yapılmış, DSİ'de isale hatlarında ilk defa duktil boru kullanılmış ve hat tamamlanarak geçici kabulü yapılmış ve işletilmek üzere Kıbrıs Su İşleri Dairesi'ne (SİD) devredilmiştir.

KKTC İçmesuyu Temini Projesi (Anamur-Dragon) Mühendislik Hizmetleri

"KKTC İçmesuyu Temini Projesi (Anamur-Dragon) Mühendislik Hizmetleri Mukavelesi" işi 9.500.000 ABD $ bedelle 820 takvim gününde bitirilmek üzere 12/10/2005 tarihinde akdedilen sözleşme ile "Alsım Alarko Sanayi Tesisleri ve Ticaret A.Ş.+ F.G. Management Inc. Konsorsiyumu"nun yüklenimi altına verilmiştir. Söz konusu işe 27/01/2006 tarihinde başlanılmış olup, Genel Müdürlük Makamının 25/04/2007 tarihli, 1205 sayılı ve 11/06/2008 tarihli, 2764 sayılı Olurları ile toplam 322 gün ilave süre verilerek iş bitim tarihi 13/03/2009 tarihine ötelenmiştir.

"KKTC İçmesuyu Temini Projesi (Anamur-Dragon) Mühendislik Hizmetleri Mukavelesi" işinin fiziksel ve nakdi gerçekleşme oranı, 04/12/2008 tarihinde onaylanan 22 sayılı hakediş itibari ile % 89,98 oranına ulaşmıştır.

KKTC'nin uzun vadeli su ihtiyacının karşılanması için "KKTC İçmesuyu Temini Projesi (Anamur-Dragon) Mühendislik Hizmetleri Mukavelesi" ile Anamur Dragon Çayı'ndan alınacak suyun boru ile KKTC'ye götürülmesi hedeflenmektedir. Bu projenin gerçekleştirilmesi için Bakanlar Kurulu'nun 27/05/1998 tarih 98/11202 sayılı kararı ile KKTC'ye Anamur Dragon Çayı'ndan Boruyla Su Götürme Projesi'nin, suyun hazırlanması, nakli, depolanması dahil, anahtar teslimi projelendirme ve inşasını, Alsim-Alarko A.Ş. liderliğinde Türk ve yabancı firmalardan oluşan bir konsorsiyuma vermiştir. Söz konusu projenin bütün iç ve dış finansman ihtiyacını karşılamak üzere kredilerin Hazine Müsteşarlığı'nca uygun bulunması ve müzakere edilerek mukaveleye bağlanması ve projeye ilişkin bütün teknik işler için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın görevlendirilmesi kaydıyla, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin uygulanmaması kararlaştırılmıştır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca projenin gerçekleştirilmesi için DSİ Genel Müdürlüğü'nün yetkilendirilmesini müteakip Alsım-Alarko A.Ş. firması işe ait fizibilite çalışmalarını DSİ Genel Müdürlüğü denetiminde tamamlamış ve hazırlanan "Kıbrıs Su Projesi Fizibilite Raporu" DSİ Genel Müdürlüğü'nce 28 Haziran 1999 tarih ve 2278 sayılı yazı ile onaylanmıştır.

Fizibilite çalışmaları neticesinde proje bünyesinde Türkiye'den KKTC'ye götürülmesi planlanan yılda 75 milyon m3 suyun, Anamur Dragon Çayı üzerinde tesis edilecek Alaköprü Barajı'ndan alınarak borularla KKTC tarafında Girne yakınlarında yapılacak olan Geçitköy Barajı'na aktarılması öngörülmüş bulunmaktadır.

Ardından 2004 yılında "KKTC Su Mastır Planı" hazırlanmıştır. Mastır Plan kapsamında KKTC'nin su ve toprak kaynakları potansiyeli; 2035 hedef yılı için ülkenin nüfus tahminleri ile içme-kullanma ve sulama suyu ihtiyaçları belirlenmiş ve bu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik alternatif formülasyonlar, teknik ve ekonomik yapılabilirlik yönünden incelenmiştir.

KKTC'ye götürülecek suyun ada içerisinde tahsisi ile ilgili olarak yapılan çalışmalar neticesinde "Kıbrıs Su Projesi Fizibilite Raporu"nda belirlenen değerler "KKTC Su Mastır Planı"na göre incelenmiş ve bazı değişiklikler yapılmıştır.

Güncel olması ve çok detaylı etütler sonucunda belirlenmesi dolayısı ile KKTC Su Mastır Planı'nda belirlenen 2035 yılı nüfus projeksiyonları ile içme-kullanma suyu ihtiyaçları esas alınmış ve "Kıbrıs Su Projesi Fizibilite Raporu"ndaki KKTC'ye götürecek 75 hm3/yıl suyun tahsisi revize edilmiştir. Buna göre Fizibilite Raporu'nda KKTC'ye götürecek 75,0 hm3/yıl suyun 15,60 hm3'ü içme-kullanma suyuna (% 21), geri kalan 59,40 hm3/yıl su sulama suyuna (%79) tahsis edilmiştir. Revizyon neticesinde 75,0 hm3 suyun 37,76 hm3'ü içme-kullanma suyuna (%50,3) ve 37,24 hm3 'ü (%49,7) sulama suyuna tahsis edilecektir. İçme-kullanma suyu tahsisinin artması, buna karşılık sulama suyu tahsisinin azalması neticesinde, Fizibilite Raporu'nda Mesarya ovasında 7 674 hektar alan sulanması öngörülmüşken, revizyondan sonra sulama sahası 4 824 hektara düşecektir.

KKTC Su Mastır Planı'nda KKTC'deki yerleşimlerin 2035 yılına kadar olan su ihtiyacı açıklarının tamamının yeni geliştirilecek su kaynaklarından karşılanması öngörülmüştür. Fizibilite Raporu'nda KKTC kuzeyinde, Akdeniz sahil şeridinde yer alan yerleşimlerin gelecekteki ihtiyaçlarının mevcut su kaynaklarından karşılanmaya devam edileceği kabul edilmişken, yapılan revizyon ile bu yerleşimlerin gelecekteki su ihtiyacı açıklarının da Türkiye'den boru ile getirilecek sudan karşılanması uygun bulunmuştur. Nihayet, hali hazırda Güzelyurt aküferinden çekilerek Lefkoşa-Mağusa isale hattına verilen 6,02 hm3/yıl suyun Türkiye'den boru ile getirilecek su ile ikame edilmesi, Güzelyurt aküferinden su çekilmeyerek korunması maksadı ile uygun bulunmuştur.

Sonuç olarak KKTC Su Mastır Planı'nda öngörülen 2035 yılı içme-kullanma suyu ihtiyacı olan 54,00 hm3/yıl suyun 37,76 hm3/yıl'ı KKTC'ye Türkiye'den boru ile götürülecek sudan, geriye kalan 16,24 hm3/yıl su, halen kullanılan mevcut YAS kaynaklarından karşılanmaya devam edilecektir. Hali hazırda Güzelyurt aküferinden Lefkoşa ve Mağusa bölgelerinin ihtiyacı için çekilen 6,02 hm3/yıl YAS kullanımına, Türkiye'den boru ile su getirilme projesinin gerçekleşmesinden sonra son verilecektir. Bu proje çerçevesinde yapılacak işler;

Türkiye tarafında;
Anamur Dragon Çayı üzerinde temelden 93 m, akarsu tabanından 88 m yükseklikte memba yüzü beton kaplamalı ve eteğinde 26 MW kurulu gücünde bir HES bulunan kaya dolgu tipindedir. Toplam 130 milyon m3 depolama hacimli Alaköprü Barajı ve HES tesisi, 21 km uzunluğunda ve 1.500 mm çapında duktil demir borulardan oluşan isale hattı, 10 000 m3 hacminde Anamuryum Dengeleme Deposu, deniz geçişinde; 80 km uzunluğunda, deniz yüzeyinden 250 m derinlikte ve askıda geçecek olan 1 600 mm çapında yüksek yoğunluklu polietilen boru hattı,

KKTC tarafında;
Güzelyalı bölgesinde 3,2 MW gücünde Güzelyalı Pompa İstasyonu, 3 250 m uzunluğunda ve 1 400 mm çapında duktil demir boru terfi hattı, temelden yüksekliği 65 m olan ve 24 milyon m3 depolama hacimli Geçitköy Barajı ve 12,80 MW gücünde Geçitköy Pompa İstasyonu inşaatını kapsamaktadır.

Mukavelesi gereği "Deniz Geçişi" işleri öncelikle yapılmış olup, model deneyinden sonra kara yapıları ile ilgili çalışmalara geçilmiştir.

Mukavele kapsamında yer alan "Deniz Geçişi" ile alakalı deneyler tamamlanmış, deniz geçişinin gerçekleştirilebileceği anlaşılmış, işin mukavelesi gereği 18 Aralık 2007 tarihinde Kara Yapılarının Projelendirilmesine geçiş için yazılı talimat verilmiş, bu kapsamdaki çalışmalardan "Kara Yapıları Prensip Proje Raporu" tasdik edilmiştir. Bir sonraki safha olan Proje Ön Raporu'nun tetkik neticelerine göre firma düzeltmeleri yapmaktadır. Türkiye ve KKTC tarafında harita ve zemin çalışmaları tamamlanmış olup, tasdik işlerini müteakiben projelendirmeye geçilecektir. Bu projenin kapsamı dışında ama konular itibari ile bir arada olması gerektiği için KKTC içinde suyun dağılımı ile ilgili çalışmalar da tekrar değerlendirilmekte ve gerekli çalışmalar yapılmaktadır. 2009 yılının ilk yarısında projenin tamamlanması hedefi ile çalışmalar sürdürülmektedir.

Şu anda Alsim-Alarko A.Ş. taahhüdü altında yürütülen işler, mukavelesi gereği olarak sadece proje hazırlanmasını kapsamaktadır. Yapım işi, proje tamamlanıp tasdik edildikten sonra ayrıca değerlendirilecek olup, şu anda yürütülen işlerin mukavelesine dahil değildir.

Kıbrıs Postası Özel Haber