Meteoroloji Dairesi'nden uyarı: "Suni yağmur deneyi felaketle sonuçlanabilir"

Meteoroloji Dairesi Müdürü Fehmi Oktay, bulut kitlelerinin bir yerde durmasının mümkün olmadığını ve bulutları bombalamak suretiyle suni yağmur yağdırma denemesinin, Kuzey Kıbrıs'ta da yağışların artmasına neden olabileceğini söyledi.

Oktay, bulut tohumlama yöntemiyle yağmur yağdırmanın sel gibi riskler taşıdığını vurguladı.

Literatürde, bu yöntemin sel riskini getirebileceği yani sel olaylarının yaşanabileceğinin belirtildiğini aktardı.

25-27 Kasım'da yoğun bir bulut kitlesi, yani yağmur göründüğünü söyleyen Oktay, tohumlama işlemi için bulutlu havanın şart olduğunu anlattı.

Oktay; "Yağışa elverişli bulut kütlesi varsa tohumlama mümkündür. Bulutsuz havada imkânsızdır. Tabii ki her bulut kütlesi de uygun değil" dedi. Yöntemi mantıklı bulmadığını söyleyen Fehmi Oktay, İsrail ve İstanbul'da bu yöntemin başarısız olduğunu anlattı.

"KURAKLIĞA ÇARE DEĞİL"

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği ve Afet Yönetim Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu da bulutları bombalamak suretiyle suni yağmur yağdırma denemesinin, dünyanın hiçbir ülkesinde kuraklığa çare olarak ele alınmadığını söyledi.

Bulut tohumlama deneyinin oldukça riskli bir yöntem olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kadıoğlu, bu deneyin sel veya kuraklık riskine neden olabileceğini söyledi.

Yağmur yağdırma denemesinin havanın mülkiyeti konusunda tartışma yaşanmasına neden olabileceğini söyleyen Kadıoğlu, konu deneyin ülkeler arasında hukuksal problemler yaratabileceğini kaydetti.

Prof. Dr. Kadıoğlu, bulutları bombalamak suretiyle suni yağmur yağdırma denemesinin, dünyanın hiçbir ülkesinde kuraklığa çare olarak ele alınmadığını söyledi.

Bu yöntemin rasyonel olmadığını kaydeden Kadıoğlu; "Kuraklığa çare olsaydı, kuraklıktan halkı ölen ülkelerde uygulanırdı. Amerika ve Avrupa'da bu yöntem asla kullanılmaz" dedi.

"RİSKLİ BİR YÖNTEM"

Bulut tohumlama deneyinin oldukça riskli bir yöntem olduğu üzerinde duran Kadıoğlu; "Amerika'da 48 eyalette bulut tohumlama yöntemi yasaktır, yalnızca 2 eyalette serbest olarak uygulanabiliyor ve bu deneyler ancak çöllerde yapılıyor. Amerika'da bu deney çok eskiden yapılmıştı" diye konuştu.

BULUTLAR YOK OLABİLİR

Bulut tohumlama deneyinin kontrol edilemeyen bir deney olduğunu söyleyen Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, bulut tohumlama işleminin bulutun içerisine buz kristalleri görevi yapacak maddeleri atmak olduğunu ve bunun da çok zor ve çoğu zaman başarısız bir yöntem olduğunu anlattı.

Bulutların aşırı tohumlanması halinde yağış potansiyelinin veya bulutun yok olabileceği üzerinde duran Kadıoğlu şunları söyledi:

"Böylesi bir deney uygulanacağı zaman, hedef noktasıyla, kontrol noktası belirlenmelidir. Bunun belirlenmesi de oldukça zordur. Bulut tohumlama deneyi için öncelikle uygun atmosferik ve topografik şartların mevcut olması gerekir.

Yağmur yağdırmak için yapılan bulut tohumlama işlemlerinde birinci problem tohumlamaya uygun bulutun bulunmasıdır. Ki tohumlama bulut oluşturmaz.

Bulut tohumlama işlemindeki ikinci problem ise yoğunlaşma çekirdeği olarak hizmet edecek olan kimyasal maddelerin bulut içindeki en uygun yere zamanında ve doğru miktarda ulaştırılmasıdır. Ayrıca iyi bir sonuç almak için, bulut yeterince soğuk da olmalıdır.

HAVA MÜLKİYETİ KONUSUNDA MAHKEMELEŞEBİLİRİZ

"Bulut tohumlama deneyinin geçmişte yapıldığı Amerika'da, havanın mülkiyeti konusunda tartışma yaşanmıştı. Hava mülkiyeti konusunda tüm eyaletler mahkemeleşmişlerdi.

Çünkü diğer bir ülkenin hava şartlarına müdahale etmiş olunuyor, o nedenle hukuksal problemleri beraberinde getirebilir. Bu kabul edilemeyen bir durumdur. Geçmişte Birleşmiş Milletlerde hava deneyi yapmak yasaklanmıştı.

Böylesi bir deney kontrol edilemeyen bir durumdur. Deneyin uygulandığı ülkelerin yakınındaki ülkelerde oluşabilecek aşırı bir hava olayında bu bir tartışma konusu yaratabilir.

Bu yöntem gelişmiş ülkelerin gelişmemiş ülkeleri sömürmesi ve umut tacirliği olarak kullanılmaktadır ve deneyde genellikle başarısız olunur veya sonuçsuz kalır."

Rana Sarro - Star Kıbrıs