Brezilya’da yoksullar yardımların kesilmesi riskiyle karşı karşıya

Valkyria Ferreira’nın 2021 yılı için bir isteği var; o da tıpkı diğer 68 milyon Brezilyalı gibi salgına dayanabilmek için devletin ödeneklerinin uzatılması. Ancak hükümet, kritik düzeyde borç ve kamu açığı seviyesine ulaşmış bir ülke için çok maliyetli olan bu devasa programa devam etmenin imkansız olacağını duyurdu.

Brezilya’nın Santa Luisa adlı gecekondu mahallesinde yaşayan 35 yaşındaki üç çocuk annesi Ferreira, AFP’ye verdiği demeçte “Bu para olmasaydı yeterince yemeğim olmazdı. Hükümet bu yardımın ödemesine uzatma kararı vermezse ne yapacağımı bilmiyorum. 2021 yılı benim için çok zor olacak” dedi.

Ferreira salı günü, pandemi sırasında dünyadaki en cömert programlardan biri olan ve yılın son dört ayındaki miktarı yarıya indirmeden önce nisan ayından ağustosa kadar Brezilyalıların üçte birine ayda 600 real ( yaklaşık 115 dolar) verilen acil yardımın son ödemesini aldı. 

Ekonomiye yaklaşık 45 milyar dolar pompalayan bu yardım programı üçüncü çeyrekte GSYİH’nın toparlanmasına (yüzde 7,7 ) katkıda bulunarak ilk çeyrekte yüzde 1,5 ve ikinci çeyrekte de yüzde 9,6 düşüşten sonra ülkeyi resesyondan çıkardı.

Hükümet şimdi Latin Amerika’nın en büyük ekonomisinde 2020 yılı için 14 milyondan fazla işsizin ve Koronavirüsten yaklaşık 195 bin ölümün olduğu ülkede yüzde 4,5’lik bir düşüş bekliyor.

Avrupa, ABD ve komşu Arjantin’de aşılama kampanyası başlarken, Brezilya'da salgının ikinci dalgası patlak vermesi ve nüfusu aşılama kampanyasının gecikmesi ile normale dönüşün halen uzak olduğu görülüyor.

Getulio Vargas Vakfı'na göre söz konusu yardım programı 12,8 milyon  Brezilyalıyı yoksulluktan ( günlük 5,5 dolardan az ) ve 8.8 milyon ( 1,9 dolardan az ) kurtarmakta büyük katkıda bulundu. 

Ancak ödeneklerin süresi dolduktan sonra aşırı yoksulluk seviyesinin salgın öncesinden çok daha yüksek olması muhtemel.

Sol kanattan cumhurbaşkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın 2004’te kurduğu “ Bolsa Familia” programı kapsamında yalnızca 19,5 milyon Brezilyalı sosyal asgari seviyeye ulaşmaya devam edebilecek.

Yoksullara yardım programı sayesinde popülaritesi artan sağcı Başkan Jair Bolsonaro, “Brezilya artık bu düzeyde bir borcu kaldıramayacağı için ödeneklerin durdurulması gerek” dedi.

Bu yardım programı ve özellikle şirketlere yönelik diğer harcamalar sırasında ülke, ekonomiyi desteklemek için GSYİH’nın yüzde 10'ununu ayırdı. Kamu borcu Aralık 2019’daki yüzde 78,8’e kıyasla Kasım’daki üretimin yüzde 88,1’ni oluşturdu. 

Getulio Vargas Vakfı Sosyal Politika Araştırma Merkezi direktörü Marcelo Neri, “ Brezilya sıkışmış durumda. Çünkü bir yanda piyasa baskıları diğer yanda artan yoksulluk var” dedi.

Austin Wright danışma firmasından Alex Agostini de duruma dair şunları söyledi:

“Borç sadece salgından kaynaklansaydı hükümet yardım ödemesini uzatacak kaynaklara sahip olurdu. Sorun Brezilya’nın 2014’ten beri mali açıkta olmasıdır.”

İronik olan ise salgının liberal ekonomi Bakanı Paola Geddes’i büyük ölçekte Keynesçi bir politika izleme uygulamasına zorlaması ve Marcelo Neri’ye göre iş dünyasının talep ettiği reformları ertlemesidir. 

Bu nedenle Bolsonaro, 2022’de yoksul seçmenlerden yeniden oy alabilmek için onları yalnız bırakmamalıdır. 2021’de reformları uygulayabilmesi için meclisten gerekli desteği almalı ve dengeyi iyi sağlamalıdır.