Sudan önümüzdeki süreçte farklı senaryolarla karşı karşıya

Sudanlı kaynaklar, 30 Haziran’da düzenlenen devasa protesto gösterilerinin, güç dengesini siviller lehine değiştirdiğini ve halkın ‘askeri yönetimi’ istemediğini kesin bir şekilde kanıtladığını öne sürdü.

Bağımsızlığın üzerinden geçen 66 yılın 52 yılının ‘askeri yönetim’ tecrübesinde yaşandığına işaret eden siyasi kaynaklar, bunun sürdürülebilir olmadığını ve yönetimin bir ‘çıkmaz sokağa’ girdiğini söyledi.  

Sudanlı siyasi kaynaklara göre, artan iç ve uluslararası baskılar ışığında iktidardaki ordu yetkililerinin seçenekleri azaldı. Bu da tüm senaryoları ve olasılıkları öngörülebilir kılmaktadır, bunlardan en tehlikelisi ise ülkenin bir iç savaşa sürüklenme olasılığıdır.  

Kaynaklar, 30 Haziran’da ülkenin 34 ilinin merkezinde yüz binlerce göstericinin ‘darbe karşıtı gösterilere’ katılarak, darbeci yönetimin, ‘protestoların bazı sol partiler tarafından düzenlendiği ve halk desteğinden mahrum olduğu’ yönündeki tezini yalanladığını söyledi. İktidardaki ordu yetkililerinin, köprüleri kapatmak ve şehirlere binlerce güvenlik görevlisini yığmasının, protesto gösterilerini önleyemediğini belirten kaynaklar, iktidar için ‘yolun sonuna gelindiğini’ savundu.  

Gözlemcilerin, protestoların sivillerin elini güçlendirdiği yorumlarına rağmen, ‘geçiş süreciyle’ ilgili belirsizlik devam ediyor. Kimse önümüzdeki günlerde ya da haftalarda neler yaşanabileceğini tahmin edemiyor. Sosyal medyada yaygınlık kazanan iddialara göre, çok yakında bir yönetim değişikliği olabilir. Öte yandan bazıları, İslamcı unsurların ya da Ömer el-Beşir taraftarlarının mevcut kargaşadan istifade edip, bir ‘darbe girişiminde’ bulunabileceğinden endişeleniyor. Ömer el-Beşir, halk protestoları sonucu 2019 Nisan ayında iktidarını yitirmişti.  

Bazı gözlemciler, ordunun iktidara geldiği 21 Ekim 2021'den bu yana, geçen 9 ay içinde sivil güçlerin, iktidarın tüm projelerini felç etmeyi başardığını savunuyor. İktidardaki orduyu destekleyen siyasi partiler halk tarafından dışlandı ve bu nedenle, ordu muhtelif silahlı güçlerle ittifak geliştirme yoluna gitti. Siyasi analist Abdullah Rızık Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AFB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi’nden (IGAD) oluşan ‘üçlü mekanizmanın’ siyasi krizi sonlandırmaya yönelik girişiminin başarılı olabileceğini öngördü. Rızık, “Suudi Arabistan-ABD’nin çabaları pratik sonuçlar doğurabilir. Ordu yetkilileriyle, yeni hükümetin ve ordunun yetki alanlarının belirlenmesi üzerinde müzakere ediliyor. Üçlü mekanizma, ordunun yönetimi devretme yöntemi üzerinde müzakere yapıyor ve askerlerin çekincelerini gidermeye çalışıyor. Özgürlük ve Değişim Güçleri’nin Suudi Arabistan’ın Hartum Büyükelçiliği’nde ordu yetkilileriyle yaptığı görüşmeler, görüş farklılıklarını azaltmakta başarılı oldu. İlk etapta, askerlerin yönetimi terk etmesi durumunda Özgürlük ve Değişim Güçleri’nin iktidara gelmeyeceği üzerinde bir ön uzlaşıya varıldı. Bazı güçlerin keskin muhalefetine rağmen, bahsi geçen görüşme krizin çözümü için bir giriş noktası olabilir” diye konuştu.  

Üçlü mekanizmanın ‘geçiş süreci’ senaryosunun başarısız olması durumunda, halk hareketinin, grev ve benzeri protesto eylemleri ile devam edeceğini söyleyen Abdullah Rızık, ‘’Bazı siyasi güçler askerlerle asla uzlaşı sağlanmamasını ve radikal bir değişimin gerektiğini savunuyor. Bu güçlere göre asker kendi isteğiyle iktidarı bırakmaya yanaşmayacağı için, daha önce olduğu gibi, sivil radikal kararlar alınmalı ve ordunun yönetimi devretmesi sağlanmalıdır, bu da olası senaryolar arasındadır” dedi.

Öte yandan Teyyar Gazetesi Editörü Osman Miragni, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ‘sivil-asker ve sivil güçlerin kendi aralarında çatışma senaryosuna’ karşı uyarıda bulundu. Sudan Komünist Partisi’nin geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Özgürlük ve Değişim Güçleri’ni dışlayan bir ‘birleşik sivil muhalefet cephesi’ kurulması çağrısını yaptığını hatırlatan Miragni, ‘’Protesto gösterilerinin bir sivil başkaldırıya dönüştürülmesi gerektiğini savunuyorlar, son aşamada devlet kurumlarını ele geçirmeyi hedefliyorlar. Eğer bu yaşanırsa, iç savaşa dönüşme ihtimali olan bir senaryoyla karşı karşıya kalırız’’ değerlendirmesinde bulundu.