Mars'ın hızını kaybeden bir topaç gibi yalpaladığı keşfedildi

Hakemli bilim dergisi Geophysical Research Letters'ta yayımlanan araştırmada ilk olarak Dünya'da gözlemlenen ve Chandler yalpası diye bilinen sallanma hareketinin Mars'ta da yaşandığı ortaya kondu.

1810'da bilim insanı Seth Chandler tarafından keşfedilen ve bu nedenle onun ismini taşıyan yalpa, kendi etrafında dönen cisim tamamen küre şeklinde olmadığında ortaya çıkıyor. Bu durum, gezegenin dönüşünü etkiliyor ve hızını kaybettikçe sallanan bir topaç gibi hareket etmesine neden oluyor.

Amerikan Jeofizik Birliği'nin haber blogu Eos'un aktardığına göre Mars'ın hareketini inceleyen bilim insanları, Kızıl Gezegen'in belirli bir döngü içerisinde, 10 santimetre kadar sallandığını gösterdi. Bulgular, gezegenin kutuplarının yaklaşık 207 günde bir, dönme ekseninden 10 santimetre uzaklaştığını ortaya koydu.

Makalenin yazarların araştırmanın ayrıntılarını şöyle anlattı:

“Kutupların hareketi, Mars Odyssey, Mars Reconnaissance Orbiter ve Mars Global Surveyor isimli uzay araçlarının radyo takibi gözlemleriyle belirlendi. Chandler yalpasının tespiti, yalpalamanın gerçekleştiği periyoda yakın zaman aralıklarında mantodaki enerji dağılımını anlamamızı sağlayacak.”

Dünya'da gözlemlenen Chandler yalpası gezegenin kutuplarının, merkezden 3 ila 6 metre uzaklaşmasıyla sonuçlanıyor ve bu hareket yaklaşık 433 günlük bir döngü içinde tekrar ediyor.

Bilim insanları bu yalpalamanın kökenlerini tam olarak anlamış değil ama teoride, zamanla azalması gerektiğini düşünüyor. Öte yandan, Dünya'nın kalın bir okyanus ve atmosfer tabakası var. Okyanus tabanındaki ve atmosferdeki basınç dalgalanmaları nedeniyle söz konusu hareket de hala devam ediyor ve sonsuza dek süreceği düşünülüyor.

İşte bu durum, Mars'ın yalpalama hareketini daha da gizemli hale getiriyor. Zira Mars, Dünya'daki bu özelliklere sahip değil. Mars'ta tespit edilen yalpalama Dünya'dakinden çok daha hafif olsa da gezegende bu yalpalamanın sürmesine neden olacak, hareketli bir yüzey okyanusu bulunmuyor.

Öte yandan, Dünya'nınkinden daha ince olmasına rağmen, Mars'ın da bir atmosferi var. Ve uzmanlar, bu atmosferdeki basıncın, yalpanın sürmesini sağladığından şüpheleniyor. Ayrıca hareketin bir vadede ortadan kalkması da mümkün ama bunun ne zaman gerçekleşeceğini söylemek zor.

Araştırma ekibine dahil olmayan, California Üniversitesi, Santa Cruz'dan gezegen bilimci Francis Nimmo, bulguları şöyle yorumluyor:

“Bunu tespit edebilmeleri çok şaşırtıcı. Böyle net verilerden oluşan büyük bir temelle neler yapabileceğinizi kanıtlıyor.”