Sputnik V araştırması: Uzmanlara göre insan adenovirüsü temelli aşı mRNA aşılarını geçti

New England Tıp Dergisinde 15 Ekim’de yayınlanan karşılaştırmalı araştırmaya göre, mRNA teknolojilerinin kullanıldığı aşılar Kovid-19’a karşı çok yüksek düzeyde antikor yanıtı gelişmesini sağlıyor, ancak etkinliğini 6 ay içerisinde kaybediyor. Diğer yandan insan adenovirüsünün kullanıldığı aşılarsa aşılamadan sonra 8 ay içinde stabil koruma sağlıyor.

Araştırmada mRNA tekonolojilerinin kullanıldığı Pfizer, Moderna ve insan adenovirüsü vektörünün kullanıldığı Johnson&Johnson'ın Janssen aşılarının yeni tip Koronavirüse karşı oluşturduğu bağışıklık tepkisi kinetiği incelendi.

İnsan adenovirüsünün yer aldığı Johnson&Johnson'ın Janssen aşısının tek dozu araştırmada en başarılı sonuç veren aşı oldu ve mRNA temelli iki bileşenli diğer iki aşıyı geride bıraktı. Bu aşıda canlı virüsü etkisiz hale getiren antrikor titresi sayısı 8 ay sonra 146’dan 629’a çıktı.

Prizer’in aşısı, sağladığı koruyucu ve nötralize edici antikor sayısı bakımından ikinci sırada yer aldı. Aşının sağladığı antikor sayısı 8 ay sonra 34 kat düştü. Bu bulgu, 17 Eylül’de Pfizer’in aşının koruma düzeyini yeterince yüksek tutmak için, uygulandığı kişilere 6 ayda bir güçlendirici dozun yapılması talebiyle FDA’ya sunduğu rapordaki verilerle uyumlu.

Moderna’nın mRNA aşısı da üçüncü sıraya yerleşti. Bu aşının sağladığı antikor yanıtı da 8 ay sonra 44 kat düştü.

Diğer yandan immünologlar tarafından dikkate alınan tek husus aşıların sağladığı koruyucu antikor seviyesi değil. ABD’li bilim insanlarının gerçekleştirildiği araştırma sırasında ayrıca iki mRNA aşısı ile Tip 26 insan adenovirüsünün kullanıldığı aşının sağladığı CD8 T-hücresi yanıtı ölçüldü. Nitekim T-hücreleri belli başlı yabancı partiküllere odaklanan bağışıklık sisteminin önemli bir parçası. T-hücresi bağışıklığı şu anda dünyanın dört bir yanından bilim insanları tarafından aktif şekilde araştırılıyor ve Koronavirüsü yenmek için uluslararası çapta gösterilen çabaların odaklandığı konular arasında. Zira adenovirüs vektör temelli aşının 8 aylık dönemde en iyi sonuç vermesini sağlayan nokta bu. İncelemeye göre Pfizer aşısı yüzde 0.016, Moderna aşısı 0.017 CD8 T-hücresi düzeyi sağlarken, Janssen aşısı da 0.12 ile bu tür bağışıklığın sağlanmasında en iyi sonucu verdi.

Araştırmaya göre, mRNA aşılarında bağışıklık tepkisi en başta çok güçlü olsa da 8 ay sonra adenovirüs vektörü temelli aşıyla mukayese edilebilir bir düşüş gözleniyor. İki tür arasındaki asıl fark ise T- hücresi yanıtı bakımından oluşuyor. İnsan adenovirüsü temelli aşının en başarılı olmasını sağlayan nokta bu.

ABD’deki araştırmada elde edilen bulgular, Arjantin’de yapılan bir araştırmadaki sonuçlarla benzeşiyor.

Arjantinli bilim insanları Janssen aşısı gibi insan adenovirüsü temelli olan Sputnik V’nin 6 aylık süre içinde antikor ‘olgunlaşması’ sağladığı ve Koronavirüse karşı koruma düzeyini artırdığı sonucuna vardı. Bu araştırmada nötralize edici etki endeksinde (NPI), 120 günde (NPI= 0.33) aşılamadan 42 gün sonra gözlemlenen değerlere (NPI= 0.15) kıyasla kaydadeğer ölçüde artış tespit edildi.

Pfizer ve Moderna aşılarında henüz denenmekte olan mRNA teknolojisi temel alınıyor. Bu yöntem Kovid-19 salgınından önce yayın olarak kullanılan bir yöntem değildi. Bu yöntemle bağışıklık tepkisi oluşturmak için ‘mesajcı RNA’ denilen bir molekülün kopyasından faydalanıyor. Janssen ve Sputnik V aşılarında temel alınan ise hakkında iyi bilgi sahibi olunan insan adenovirüsü vektörü taşıyıcı teknolojisi kullanılıyor. Bu yöntemle istenen antijen için genetik kod yenilenmeyen bir virüs vektörü ile iletiliyor. İki aşıda da Tip 26 insan adenovirüsü kullanılıyor, ancak Sputnik V aşısında heterojen güçlendirme yöntemi şeklinde bir koruma daha mevcut. Kişi daha önce Tip 26 adenovirüsüne maruz kaldıysa, bu adenovirüs etkili olamıyor, ancak Sputnik V’nin ikinci dozu bu sorunu ortadan kaldırıyor. Zira bu aşının ikinci dozunda Tip 5 adenovirüs platformu kullanılıyor.

Bununla birlikte Sputnik V ve Janssen aşılarında insan adenovirüsünden, AstraZeneca aşısında şempanze adenovirüsünden yararlanılıyor.

Sputnik V ayrıca Kovid-19’a karşı yüzde 91.6’nın üzerinde etkinlik gösteriyor ve şu anda dünyada 70 ülkede tescil edilmiş durumda.