Sineklerle mücadelede ‘aldatan mantar’ çare olabilir

Kopenhag Üniversitesi'nden bir ekip, karasineklere bulaşan Entomophthora musky mantarının, erkekleri dişilerin cesetleriyle çiftleşmeye teşvik etmede oynadığı ‘sinsi rolü’ ortaya çıkardı.

Uluslararası Mikrobiyal Ekoloji Derneği Dergisi'nde yayınlanan yeni çalışmada, Danimarkalı araştırmacılar, “sinek böceği” olarak da bilinen mantarın hayatta kalmasını sağlamak için kullandığı benzersiz bir taktiği keşfetti. Söz konusu mantar, ev sineklerinin erkeklerini etkiliyor ve onları, kendilerinin üzerinde yaşadıkları dişilerin cesetleriyle ilişkiye girmeye zorluyor. Mantar böylece erkek karasineklere kolayca bulaşabiliyor ve yaşam döngülerine devam edebiliyor.

Dişi sineğe mantar bulaştıktan sonra dişiyi yavaş yavaş içerden tüketene kadar yayılan mantar yaklaşık 6 gün sonra dişi sineğin davranışlarına hâkim oluyor. Mantar, dişi sineği öldürdüğünde seskiterpenler olarak bilinen kimyasal sinyaller salmaya başlıyor. Bu sinyaller, erkek sinekleri büyüleyen ve dişilerin cesetleriyle çiftleşmek için inanılmaz bir dürtüye neden olan feromonlar" denilen cinsel parfümler" olarak işlev görüyor.

Erkek sinekler ölü dişilerle çiftleştiğinde, mantar sporları erkeklerin üzerine bulaşıyor. Böylece erkek sinekler de dişilerin yaşadığı aynı korkunç kaderi paylaşıyor. Bu şekilde, “sinek böceği” mantarı sporlarını yeni kurbanlara yayarak hayatta kalmasını sağlıyor.

Şarku’l Avsat’ın akademik dergiden aktardığı habere göre Araştırmacıların ortaya çıkardığı bir başka sürpriz de dişi sinek ne kadar uzun süre sonra ölürse, erkek için o kadar çekici hale gelmesi. Çünkü ölüm süresi uzadıkça mantar sporlarının sayısı zamanla çoğalıyor ve bu da çekici kokuyu arttırıyor.

Kopenhag Üniversitesi Bitki ve Çevre Bilimleri Bölümü Organik Biyoloji Bölümü'nden Dr. Andreas Nondrop ve çalışmanın baş araştırmacısı, bu çalışmanın önemi hakkında, üniversitenin web sitesinde, çalışmanın yayını ile birlikte yayınlanan bir raporda şunları söyledi: “Doğanın büyüleyici mekanizmalarına ilişkin içgörünün yanı sıra çalışma, gelecekte etkili bir sinek kovucu üretilmesine yol açabilecek yeni bilgiler sağlıyor.”

Nondrop, açıklamalarına şöyle devam etti: “Sinekler tamamen sağlıksız canlılar ve E. coli bakterilerini ve taşıdıkları hastalıkları insanlara ve hayvanlara yayabilirler. Bu nedenle, örneğin yiyeceklerin üretildiği ve mantarların faydalı olabileceği alanlarda, karasineklerin sayısını sınırlaması için gerekliler. Biyolojik haşere kontrolü noktasında sağlıklı erkekleri dişilerin leşlerinden ziyade bir sinek tuzağına çeken zararlılar için aynı mantar kokularını kullanmamız mümkün olabilir.”