Ukrayna savaşının başlamasından 6 ay sonra ekonomik kriz tüm dünyaya gölge düşürdü

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali altıncı ayına girerken, küresel ekonomi büyüyen bir tehlikeyle karşı karşıya kaldı. Dünya çapında on binlerce çalışan, krizin sonucu olarak işlerini kaybetmekten korkuyor.

Dünya çapındaki hükümetler, işletmeler ve aileler yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) salgınının küresel ticarete büyük ölçüde zarar vermesinden sadece iki yıl sonra savaşın ekonomik etkilerini hissediyor.

Enflasyon yükseliyor ve hızla artan enerji maliyetleri soğuk ve karanlık bir kış ihtimalini artırdı.

AP’de yer alan haberde, savaşın özellikle doğal gaz kaynakları üzerindeki etkisi konusunda uyarıda bulunuldu.

Haberde, “Doğal gaz sadece çok daha maliyetli olmakla kalmaz, Rusya Batı yaptırımlarına misilleme olarak Avrupa’ya olan arzı tamamen keserse veya kamu hizmetleri kış için yeterince depolanmazsa hiç bulunmayabilir” denildi.

Rusya, dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi ve önemli bir doğal gaz, gübre ve buğday ihracatçısı. Aynı şekilde Ukrayna’daki çiftlikler dünya çapında milyonlarca insanı besliyor.

Ukrayna ve Rusya’dan yavaş yavaş devam eden gübre ve tahıl sevkiyatlarının kesilmesiyle daha da kötüleşen yüksek gıda fiyatları ve kıtlıkları, dünyada yaygın bir açlık ve huzursuzluk yaratabilir.

Rusya’nın başlattığı savaş, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) geçen ay bir yıldan kısa bir süre içinde dördüncü kez küresel ekonomiye ilişkin tahminini düşürmesine neden oldu.

IMF bu yıl, Temmuz 2021’de tahmin ettiği yüzde 4,9 yerine yüzde 3,2’lik bir büyüme bekliyor.

IMF’nin baş ekonomisti Pierre-Olivier Gourinchas, “Dünya son resesyondan sadece iki yıl sonra, yakında küresel bir resesyonun eşiğine gelebilir” dedi.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), artan gıda ve enerji fiyatlarının savaşın ilk üç ayında dünya çapında 71 milyon insanı yoksulluğa sürüklediğini bildirdi. Bundan en çok Balkanlar ve Sahra altı Afrika ülkeleri etkilendi.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ise, bu yıl 41 ülkede 181 milyona kadar insanın açlık krizine maruz kalabileceğini tahmin ediyor.

Uganda’nın başkenti Kampala’nın dışında yaşayan Rachel Gamisha, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının bakkal işine zarar verdiğini ve temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarını önemli ölçüde artırdığını söyledi.

Gamisha, hükümetin bazı ürünlerin fiyatlarını artırmadan aynı tutmak için ağırlığını azaltmak zorunda olduğuna dikkat çekerek, “Fiyat değişmeyebilir, ancak eskiden 45 gram olan bir çörek şimdi sadece 35 gram olabilir. Mesela 1 kilo olan ekmek şimdi 850 gram oldu” dedi.

Bangkok’ta domuz eti, sebze ve yağ fiyatlarının artması, sokak gıda satıcısı Warunee Deejai’yi fiyatları yükseltmeye, personeli azaltmaya ve daha uzun saatler çalışmaya zorladı.

Deejai, “Öğle yemeğimin uygun fiyatlı olacağını ne kadar garanti edebilirim bilmiyorum. Koronavirüs kapatmalarından çıkar çıkmaz kendimizi ekonomimize önemli ölçüde zarar veren bir savaşın ortasında bulduk. Daha da kötüsü, bunun sonunu göremiyorum” diye konuştu.

Ortaya çıkan enflasyon dünyaya dalga dalga yayıldı.

Güney Afrika’da Johannesburg yakınlarında bulunan Stephanie Muller, en iyi fiyatları bulmak için internet üzerinden fiyatları karşılaştırıyor ve farklı marketleri kontrol ediyor.

Muller, “Hepsi okula giden üç çocuğum var, bu yüzden aradaki farkı hissediyorum” dedi.

Vietnam’ın başkenti Hanoi’de bir pazarda alışveriş yapan Bui Thu Huong, savaştan önce kendisinin ve çocuklarının hafta sonları dışarıda yemek yediğini ancak savaşın başlamasından bu yana paradan tasarruf etmek için bu geleneği terk ettiklerini söyledi.

Bui Thu Huong, “En azından evde çocuklarıyla yemek pişirmenin bir avantajı var. Onlarla mutfakta daha fazla bağ kurarken, aynı zamanda paradan tasarruf edebiliriz” şeklinde konuştu.

Endonezya Tarım Bakanı Syahrul Yasin Limpo, bu ay Güneydoğu Asya ulusunun temel gıdası olan hazır erişte fiyatlarının, buğday fiyatlarındaki artış nedeniyle üç katına çıkabileceği konusunda uyardı.

Komşu Malezya’da çiftçi Jimmy Tan, savaştan sonra gübre fiyatlarının yüzde 50 artmasından yakındı.

Pakistan’ın Karaçi kentinde vatandaş Kamran Arif ise, kısa süre önce ana istikrarlı işine ek olarak ikinci bir yarı zamanlı işe girmek zorunda kaldığını söyledi.

Arif, “Fiyatlar üzerinde kontrolümüz olmadığı için sadece gelirimizi artırmaya çalışabiliriz” dedi.

Pakistan’da insanların büyük çoğunluğu yoksulluk içinde yaşıyor, ülkenin para birimi dolar karşısında yüzde 30 değer kaybetti ve hükümet elektrik fiyatlarını yüzde 50 artırdı.

İthalat ve ihracatçı olan Muhammed Şakil, Ukrayna’dan artık buğday, beyaz nohut ve sarı bezelye alamadığını söyledi.

Şakil, “Artık diğer ülkelerden ithalat yapmamız gerektiğine göre daha yüksek fiyatlardan satın almamız gerekiyor. Fiyatlardaki bu artış bazen yüzde 10 veya yüzde 15’e ulaşıyor” diye ekledi.

Ancak savaşın etkisi dünyanın hemen hemen tüm ülkelerini etkilemiş olsa da, sanayi ekonomisi için yıllarca Rus petrolü ve doğal gazına bağımlı olan Avrupa büyük bir darbe aldı.

Savaştan sonra Kremlin, evleri ısıtmak, elektrik üretmek ve Avrupa fabrikalarını çalıştırmak için kullanılan doğal gaz akışını engelledi ve bu ülkelerdeki fiyatlar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önceki fiyatlara kıyasla yaklaşık 15 katı arttı.

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü Başkanı ve İngiltere Merkez Bankası’nda eski bir görevli olan Adam Posen, “Avrupa’da, yüksek gelirli ekonomilerin geri kalanından çok daha fazla durgunluk riski ve baskısı var” dedi.

Hasar, IMF’nin bu yıl ekonomisinin yüzde 6 küçülmesini beklediği Rusya’yı da etkiledi.

Şu anda ABD’de yaşayan Rus ekonomist Sergey Aleksashenko, ikinci çeyrekte tüketicilerin kesintiye gitmesiyle Rusya’nın perakende satışlarının önceki yıla göre yüzde 10 düştüğünü belirtti.