Sanayi Odası'nın Türkiye temaslarında ortak görüş: "Mevzuat değişmeli"

Kıbrıs Türk Sanayi Odası'ndan (KTSO) Ali Çıralı başkanlığında 10 kişilik bir heyet, KKTC ihracatının dünyaya açılan noktası konumundaki Mersin Gümrük kapısında zaman zaman yaşanan sorunların aşılması ve Adana Sanayi Odası ile "Kardeş Oda Protokolü" imza töreni için bölgeye iki günlük çalışma ziyareti kapsamında ilk dün (Perşembe) toplantıyı Mersin Internatinal Port (MIP) binasında gerçekleştirdi.

Toplantıda, KKTC'den Mersin yolu üzerinden yapılan ihracat ve yaşanan sıkıntılar masaya yatırıldı. Toplantıya katılanların birleştiği nokta, sorunların büyük bir bölümünün mevcut mevzuattan kaynaklandığını ve bu sorunların aşılması için mevzuat değişikliğine gidilmesi olarak ortaya kondu.

Toplantıya geçilmeden önce MIP yetkilileri oda heyetine Mersin limanı ve çalışmalar hakkında sunum yaptı.

MIP toplantı salonunda saat 15.30'da Vali Yardımcısı Ahmet Hikmet Şahin başkanlığında yapılan toplantıya, KKTC Mersin Konsolosu Zalihe Erden, Mersin Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Şerafetin Aşut ve bazı Yönetim Kurulu üyeleri, Deniz Ticaret Odası yetkilileri ve Liman İşletmeleri Müdürü, Koruma ve Gümrük Müdürlüğü'nden yetkililerin katıldığı toplantıda KTSO heyeti Mersin'de Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerilerini içeren raporunu takdim etti.

Çıralı: "Yeşil Menşe uygulamasına geçilmeli"

Sanayi Odası Başkanı Ali Çıralı toplantıda yaptığı konuşmada KKTC'nin ihracatının artmasına yönelik, gerek KKTC'de gerekse TC'de temaslarda bulunduklarını ve yapılan bu temaslarla beraber KKTC'li üreticilerin yaşadıklarını sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili olarak farkındalık yarattıklarını belirtti.

Başkan Ali Çıralı, Kıyı Ticareti kapsamında bulunan ve kapsam içerisine alınacak ürünlerde farklı menşe belgesi uygulamasının büyük yararları olacağından söz ederek, "Yeşil menşe uygulanması olarak adlandırabileceğimiz bu uygulama ile yeşil pasaport uygulamasındaki gibi bazı ayrıcalıkların verilmesi söz konusu olabilir. Yeşil Menşe olarak adlandırabileceğimiz bu menşe, TC Lefkoşa Elçiliği Ticaret Müşaviri tarafından onayından sonra, Mersin veya Türkiye'nin diğer gümrük kapılarında daha ayrıcalıklı kabul edilerek, daha hızlı işlemler sağlanması yapılabilir" dedi.

Çıralı ayrıca, "Odamız gerekli sağlık, kalite ve diğer belgeleri alan ve kıyı ticareti kapsamında olan ve TC Lefkoşa Elçiliğinden onay alan ürünlerin Türkiye pazarına girerken, Mersin'den İstanbul'a gidermiş gibi muamele görmesi gerektiğine inanmaktadır" diye konuştu.
Başkan Çıralı, turizm adalarında üretim olmaz anlayışının yanlış olduğunu diğer ada ülkelerinin üretimlerinden örnekler vererek açıkladı. Çıralı, İhracatın ithalatı karşılama oranı ülkemizde %6 iken, Malta, Mali Güney Kıbrıs gibi turizm adalarında bu oranın 3-13 kat daha fazla olduğuna dikkati çekti.

KKTC ekonomisinin sürdürülemez bir yapıda olduğu belirten Çıralı, turizm net gelirlerinin dış ticaret açığının dörtte biri olması vesilesiyle, yaklaşık 1.4 miyar dolarlık açığın kapatılmasının en önemli aracının ihracat olduğunu savundu. Çıralı bu nedenle ihracatı artırmak için ilk ziyareti Mersin'e yaptıklarını sözlerine ekledi.

Vali Yardımcısı Ahmet Hikmet Şahin, sorunların temas ve görüşmelerle aşılacağını söyleyerek, "Sorunlarımız çözülemez değildir. Bu toplantının yararlı olduğuna inanıyorum. Sorunlar konusunda farkındalık yaratmış olduk" diye konuştu.

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şerafetin Aşut ise, Kıbrıs Türk Sanayi Odası'nın önerilerinin yerinde olduğunu ve mevzuatta yapılacak değişikliklerle hayata geçirilebileceğini kaydetti.

Heyet bugün (Cuma), Adana'daki ekonomik sivil toplum örgütleriyle görüşmelere katılarak sanayi bölgelerini ziyaret edecek. Aynı günün akşamı Adana Sanayi Odası ile Kıbrıs Türk Sanayi Odası arasında "Kardeş Oda Protokolü İmza Töreni" düzenlenecek. Heyet Cumartesi günü temaslarını tamamlayarak Kuzey Kıbrıs'a dönecek.

Sanayi Odası'nın Mersin raporunda ise şu ifadelere yer veriliyor:

"İhracatla İlgili Yaşanan Sorunlar ve Öneriler

KKTC Ekonomisi

Yaklaşık 5.2 milyar TL GSMH'si ile KKTC ekonomisinde kişi başı gelir yaklaşık 13bin dolardır. Turizm sektörünün lokomotif sektör kabul edildiği ülkemizde, turizm net gelirimiz yaklaşık 400 milyon dolar, ithalatımız 1.5 milyar dolar, ihracatımız ise sadece 90 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatımızın ithalatı karşılama oranı ise yaklaşık %6 ile diğer turizm adalarından 3 ila 13 kat arası daha düşüktür. Turizm adalarında üretim olmaz anlayışıyla yıllardır üretimden koparılan KKTC, dış yardımlara muhtaç bir yapıya sahiptir. Ancak tablo 1'de de görüldüğü şekilde turizm adaları üretimden hiçbir zaman kopmamışlarıdır.Turizm gibi hizmet net gelirlerinin dış ticaret açığından çok altında kaldığı ekonomide, sürdürülebilir bir ekonomik yapı sadece ve sadece dış ticaret açığının düşürülmesi ve ihracatın ithalatı karşılama oranının artırılmasıyla mümkün olabilecektir.

KKTC artık daha fazla üretmek için çalışmak ve ürettiğini satabilmek için yaşadığı siyasi durumdan dolayı diğer tüm ülkelerden daha fazla çalışmak zorundadır. Kıbrıs Türk Sanayi Odası, KKTC'nin kendi ayakları üzerinde durabilmesi ve Güney Kıbrıs ekonomisi ile rekabet edebilmesi hiç durmadan mal ve hizmet üretmesi gerektiğine inanmaktadır. Bu bağlamda ihracatımızın artmasıyla beraber, ekonomimize sağlanacak olan para girdisi, KKTC'nin sürdürülebilir bir ekonomik yapıya kavuşmasındaki en önemli yapı taşlarından biri olacaktır.

Tablo1: 2009 İhracat/İthalat Rakamları(milyon$) - İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
	İHRACAT	İTHALAT	İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Bahamas	666	2.540	26,21%
Barbados	379	1.449	26,12%
Maldivler	169	967	17,47%
Mali	2.100	2.644	79,42%
Mauritius	1.942	3.728	52,09%
Seyşeller	431	811	53,15%
Haiti	576	2.050	28,10%
Malawi	920	1.700	54,12%
Saint Lucia	153	539	28,39%
Solomon Adaları	163	270	60,37%
Malta	2.098	3.606	58,16%
Güney Kıbrıs	1.248	7.782	16,03%
KKTC	71	1.326	5,35%
Türkiye	102.129	140.921	72,47%
AB - 27	1.528.265	1.673.318	91,33%
Montenegro	585	1.870	31,28%
Afganistan	560	3.970	14,11%
Singapur	269.832	245.785	109,78%

İhracatla İlgili Yaşanan Sorunlar ve Öneriler

Kıyı Ticareti Kapsamının İyileştirilmesi ve Genişletilmesi:Tarımsal gıda ürünlerinde özellikle de şekerli ürünlerde aranan %100 KKTC ürünü olması koşulu, meyve suyu, limonata, ceviz macunu gibi Kıbrıs'a özgü ürünlerin Türkiye'ye kıyı ticareti kapsamında ihracatında veya Türkiye menşesi alabilmesinde sıkıntılar yaratmaktadır. Şekerin Türkiye'den ithalatı ile bu sorunun aşılabileceği belirtilmiş ise de %100 KKTC ürünü oranının diğer sanayi ürünlerinde olduğu gibi en az %40 olarak düzeltilmesi KKTC ihracatı açısından önemli bir gelişme olacaktır.

Süt Ürünlerimizin ihracatı esnasında eskiden yaşanmakta olan sıkıntıların her iki tarafınbüyük özveri göstermesi sonucu aşıldığına tanık olmaktayız. Şimdiye kadar ihracatında sorun yaşamadığımız hellim, nor, kaşar ve benzeri süt ürünlerdeki gibi mozarella peynirinin de ihracatı kısa bir süre öncesine kadar sorunsuz devam etmekteydi. Bildiğiniz üzere 04.02 GTİP kapsamındaki peynir çeşitlileri kıyı ticareti kapsamında olmakla beraber, mozarella'nın da bir peynir çeşidi olmasına istinaden eskiden olduğu gibi kıyı ticareti kapsamında olması ve kontrol numarası verilmesi gerekmektedir. Kaşar ve beyaz peynirinin de Kıbrıs'a özgü bir peynir olmadığı dikkate alındığında bu sorunun da beraber yapacağımız çalışmalarla çözümlenmesine ve GTİP 04.02 numaralı tüm peynir ürünlerin KKTC'den ihracatında sorun yaratılmaması gerekliliğine inanmaktayız.

Yeşil Menşe: Kıyı Ticareti kapsamında bulunan ve kapsam içerisine alınacak ürünlerde farklı menşe belgesiuygulamasının büyük yararları olacaktır. Yeşil menşe uygulanması olarak adlandırabileceğimiz bu uygulama ile yeşil pasaport uygulamasındaki gibi bazı ayrıcalıkların verilmesi söz konusu olabilir. Yeşil Menşe olarak adlandırabileceğimiz bu menşe, TC Lefkoşa Elçiliği Ticaret Müşaviri tarafından onayından sonra, Mersin veya Türkiye'nin diğer gümrük kapılarında daha ayrıcalıklı kabul edilerek, daha hızlı işlemler sağlanması yapılabilir.

Odamız gerekli sağlık, kalite ve diğer belgeleri alan ve kıyı ticareti kapsamında olan ve TC Lefkoşa Elçiliğinden onay alan ürünlerin Türkiye pazarına girerken, Mersin'den İstanbul'a gidermiş gibi muamele görmesi gerektiğine inanmaktadır. KKTC olarak izolasyonlar ve ambargolardan dolayı yaşadığımız sıkıntılar aşılıncaya kadar anavatan Türkiye'mizin KKTC ihraç ürünlerine yönelik pozitif ayrımcılık yapmasının, KKTC ekonomisine katkı sağlayacağı ve güçlü bir KKTC ekonomisinin, Kıbrıs sorunuyla ilgili çözüme daha fazla katkı sağlayacağı gerçeği göz önüne alınmalıdır.

Gümrüklerde Çalışan Personel:Gümrüklerde ve özellikle Mersin Gümrüğünde çalışan personelin, KKTC ekonomisini ve ihracat ürünlerini yakından tanımasının, iki ülke arasındaki özel kıyı ticareti anlaşmasının daha iyi anlayabilmesi açısından bazı düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda Mersin Gümrüğünde çalışan personelin 6 aylık süre zarfları içerisinde 2-5 kişilik gruplar halinde KKTC'ye davet edilmesi, ihracat yapan firmaların üretim yerlerinin tanıtılmasınıntanımalarının yardımcı olabileceğine inanmaktayız.

KKTC Sağlık Belgelerin Kabul Edilmemesi: KKTC makamlarının verdiği sağlık belgesinin kabul edilmemesi ihracatı, teslimatı ve maliyetleri olumsuz yönde etkilemektedir. KKTC makamlarının laboratuvarlarının, TC tarafından akredite çalışmalarının devam ettiği bilinmektedir. Ancak bu çalışmaların tamamlanması uzun zaman aldığı ve bu süreç içerisinde bazı geri çevirmeler yaşandığı da bilinen bir gerçektir. Akredite çalışmalarının devam ettiği bu dönem içerisinde Odamızın aşağıdaki önerilerinin dikkate alınmasında fayda olacaktır;

• KKTC laboratuvarlarının kapasitesi değerlendirilerek, hangi ürünlerde KKTC makamlarının verdiği sağlık belgesinin geçerli olacağının belirlenmesi. KKTC sağlık belgesinin geçerli olacağı ürün listesi oluşturulmasıyla, bu ürünlerin TC gümrük kapılarına girişte, tekrar sağlık belgesi istenmemesi sağlanabilir.

• Listeye giremeyen ürünlere yönelik, özellikle patates gibi ürünlerde, KKTC devlet makamlarının veya Mersin İl Müdürlüğü yetkililerinin, Mersin'e gönderecekleri numune örnekleri incelenmesi ve laboratuvar testinin pozitif çıkmasıyla durumunda ürünlerin Türkiye'ye ihraç edilmesi yöntemi uygulanmalıdır.

• Listeye giremeyen ürünlerle ilgili olarak TC sağlık mevzuatının, üreticilere detaylı olarak anlatılmasına yönelik eğitimler organize edilmesi.
Kargo Göndermede Yaşanan Sorunlar:Kargo işlemleri Türkiye'den KKTC'ye çalışmakta iken, KKTC-TC gönderilen kargolarda, evrak dışında büyük bir sıkıntı yaşanmaktadır. Özellikle ihracattan önce numune göndermek isteyen ve makinesinin küçük olan yedek parçası bozulan firmalarımız, bu işlemlerini kargo firmaları üzerinden yapamamaktadırlar. Türkiye'ye yapılan kargo işlemlerinin karşılıklı olarak yapılması için gerekli girişimler başlatılmalıdır.

2. El Sanayi Makinelerinin/İş Araçlarının Satışında Yaşanan Sorunlar: Teknolojik gelişmelerin yakından takip edilmesi ve yeni teknolojilerin uygulanması, günümüz iş dünyası için bir zorunluluktur. Bu amaç ile firmalarımız, 2.el makineleri/iş araçlarını satarak, teknolojisini yenilemek arzusundadır. Ancak makine alımı için kaynak sorunu yaşayan firmalarımız, elindeki eski makineyi satma konusunda da zorluklar yaşanmaktadır. Çünkü özellikle KKTC'de 2.el makine/iş araçları pazarı bulunmamaktadır. Bu bağlamda Firmalarımızın aşağıdaki özellikleri belirtilen makineleri, özel izine gerek duyulmadan Türkiye'deki 2.el pazarlarına veya firmalara satabilmeleri sağlanmalıdır.

• Türkiye menşeli 2.el Sanayi Makinelerin/İş Araçlarının

• Diğer Ülke Menşeli Sanayi Makinelerinin/İş Araçlarının

- Türkiye'de gümrüğü ödenerek alınanlar

- 3.ülkeden Türkiye'de gümrüğü ödenmenden alınan Makinelerin, KKTC'de en az 2 yıl kullanılması ve gümrüğün ödenmesi kaydıyla

Kaynak Kullanım Destek Fonu: Yapılan ihracatlar da peşin ödeme yapılmadığında %3'lük 'Kaynak Kullanım Destek Fonu' alınması, şirketlerin rekabet gücünü olumsuz etkileyen bir faktördür. Bu fonun şirketlerin kar marjlarını azalttığı gibi rakip firmalarla rekabet şansınızı azalttığından, KKTC'den yapılan İhracatlarda bu fonun kaldırılması gerekmektedir.

TC gümrük kapılarında KKTC'li üreticilerin yaşadığı sorunların aşılması için geçmişte olduğu gibi bugün de Türkiye yetkililerinin, özveri ile çalıştığı bilinmektedir. Özellikle ihracı sık sık yapılan Süt Ürünleri ve Narenciyeyle ilgili olarak geçmişte yaşanan sorunların minimize edilmesi ve bu ürünlerin gerek Türkiye, gerek ise transit olarak, 3.ülkelere yapılan ihracatta sorun yaşamadan gönderilebilmesi için, yapılan çalışmalar başarıdır. Bu anlamda Süt Ürünlerinin ve Narenciyenin ihracatı esnasında yapılan yaklaşımların genişletilerek diğer ürün gruplarında da uygulanması, en temel amaç olarak kabul edilmelidir"