Sosyal kabus: Anksiyete bozukluğu

Yakın Doğu Üniversitesi Basın ve Halkla ilişkiler Dairesi Müdürlüğü'ne açıklamalarda bulunan YDÜ Hastanesi Psikiyatri bölümü Uzm. Dr. Ece Uslu şöyle devam etti; günlük hayatta problemlerle karşılaştığımızda kaygılanabiliriz. Baş edilebilir düzeyde kaygı, bir ölçüde bizim günlük sorunların üstesinden gelmemiz için hazırlıklı olmamızı da sağlamaktadır. Ancak bu kaygıları normal bir hayat sürdürebilmeyi engelleyecek kadar yoğun yaşayanlar da var.

Anksiyete Bozukluğu yaşayan bir insan endişe, kaygı, sinirlilik ve gerginlik hisseder; tehlike yaratan durum veya nesne dışında herhangi başka bir şey üzerine yoğunlaşamaz. Anksiyete bozukluklarının toplumda görülme sıklığı %5-7 oranında olup, insanların %29'unun yaşamları boyunca en az bir kez anksiyete bozukluğu yaşayacakları tahmin edilmektedir. Yakın Doğu Üniversitesi Psikiyatri bölümünden Uzm. Dr. Ece Uslu anksiyete bozukluğu hakkında merak edilenleri yanıtladı.

Anksiyete bozukluğu nedir?

Kaygı halinin yoğun, sürekli ve kişiyi rahatsız eden bir hal alması, kişinin ilişkilerinde ve günlük aktivitelerinde aksaklıklara yol açması haline "Anksiyete Bozukluğu" adı verilir. Anksiyete kavramı halk arasında endişe, kaygı, bunaltı, evham, vesvese vb. isimlerle bilinmektedir.

Anksiyete bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Anksiyete bozukluğunun ruhsal belirtilerine bedensel belirtiler de eşlik edebilir.

Ruhsal Belirtiler:

· Endişe, kaygı, tasa

· Konsantrasyonda bozulma

· Sinirlilik, huzursuzluk

· Tahammülsüzlük

· Kontrolünü yitirecek gibi hissetme

· Çıldıracak gibi hissetme

· Ölüm korkusu

· Heyecan

· Kötü bir haber alacağı beklentisi

· Çabuk irkilme

· Kolay yorulma

· Derealizasyon (gerçekdışılık hissi, dış dünyaya yabancılık duygusu)

· Depersonalizasyon (kişinin bedenine veya bedeninin bir parçasına yabancılık yaşaması)

Bedensel Belirtiler:

· Çarpıntı hissi veya kalp atım hızında artma

· Titreme veya sarsılma

· Terleme

· Ağız kuruluğu

· Nefes almakta güçlük

· Göğüste ağrı veya rahatsızlık hissi

· Bulantı veya karın bölgesinde rahatsızlık

· Yüzde kızarma

· Baş dönmesi

· Kulak çınlaması

· Sıcak veya soğuk basması (titreme)

· Yerinde duramama veya gevşeyememe

· Uyuşma ya da ürperme hissi

· Boğazda düğümlenme hissi veya yutma güçlüğü

· Uyku bozuklukları, boğulma hissi veya hava açlığı

· Kaslarda gerginlik ve ağrılar

· Kolay yorulma

Anksiyete bozukluğu türleri nelerdir?

Anksiyete bozuklukları, belirtilerin şiddetine, sürekliliğine ve tekrarlar, kaçınma davranışları gibi birtakım davranışsal karakteristiklere göre Yaygın Anksiyete Bozukluğu, Panik Bozukluk, Özgül Fobiler, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Sosyal Fobi, Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Akut Stres Tepkisi ve Ayrılık Kaygısı şeklinde sınıflanabilir.

Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Kişi bunaltıyı sanki kötü bir haber alacakmış, bir felaket olacakmış gibi nedeni belli olmayan bir sıkıntı ve endişe duygusu olarak yaşar. Genel bir huzursuzluk hali ve buna eşlik eden bedensel semptomlar olabilmektedir.

Sosyal Fobi: Toplum içinde konuşurken veya herhangi bir eylem yaparken kızarma, terleme, ellerin titremesi, kendini küçük düşürme, rezil olma, yanlış birşey yapma korkusu olarak tanımlanabilir. Bunun sonucunda hasta başkalarıyla etkileşimde bulunmasını gerektiren durumlardan kaçar. Kişi diğerlerinin kendisi hakkında ne düşüneceği ile fazla ilgilidir.

Panik Bozukluk: Ölüm, kontrolünü ya da aklını yitirme korkusunun yanı sıra terleme, göğüs ağrısı, baş ağrısı, baş ve vücutta uyuşmalar, bulantı, kalp çarpıntısı, ağız kuruluğu gibi fiziksel belirtilerle seyreden durumdur. Hastaların panik nöbetinin yinelemesinden korkması ve bu kapsamda oluşan beklenti anksiyetesi oldukça tipiktir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk: Takıntı hastalığı olarak da bilinmektedir. Kişi saçma olduğunu bildiği halde aklından atamadığı tekrarlayıcı, rahatsız edici ve istenmeyen düşünceler (obsesyon) nedeni ile sıkıntı yaşar. Bu sıkıntıyı giderebilmek adına tekrarlayan eylemlerde (kompulsiyon) bulunabilir. (temizlik takıntısı, simetri takıntısı, sayı sayma vb.)

Anksiyete bozukluğunun sebepleri ve hastalığı tetikleyen faktörler nelerdir?

Anksiyete bozukluklarının ortaya çıkışında tıpkı diğer psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi genetik ve çevrenin birlikte sorumlu olduğuna inanılmaktadır. Bunun yanında kişinin yetişme biçiminin, yaşadığı travmatik olayların, kişilik özelliklerinin ve duygularını ifade edebilme yeteneğinin de anksiyete bozukluklarının gelişiminde rolü olduğuna inanılmaktadır. Kişinin ailesinde, özellikle depresyon ve anksiyete bozukluğu olmasının bu riski büyük ölçüde artırdığı ifade edilmektedir. Cinsiyet de anksiyete bozukluklarında önemli bir diğer risk faktörüdür. Anksiyete bozukluklarının kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla yaklaşık iki kat daha fazladır. Özellikle yaygın anksiyete bozukluğu, özgül fobiler ve panik bozukluk kadınlarda daha sıkken, obsesif kompulsif bozukluk ve sosyal fobiler her iki cinste eşit oranda görülmektedir.

Fiziksel hastalıkların anksiyete bozukluğu ile ilişkisi var mıdır?

Çeşitli fiziksel hastalıklar anksiyete belirtilerine neden olabilir. Bu durumlar;

1. Hormonal dengesizlikler: Hipertiroidi, hipotiroidi, hipoglisemi, menopoz, şeker hastalığı

2. Kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları: Kalp yetmezliği, kalp kapağı sorunları, ritm bozuklukları

3. Solunum sistemi hastalıkları: Astım, KOAH

4. Sinir sistemi hastalıkları: Migren, epilepsi, kitle, MS

5. Mide ve barsak sistemi hastalıkları: Gastrit, ülser, irritabl kolon

6. Hematolojik hastalıklar: Kansızlık, vitamin B12 eksikliği

7. Aşırı stimülan madde tüketimi: Kafein, alkol, sigara