Görme engelliler için şehirde hayat zor

Kıbrıs Türk Görmezler Derneği Başkanı Derviş Yücetürk'e göre, kaldırımlara döşenen kabartma yol çizgileri, kurulan ve aktif hale getirilen birimler ve atılan adımlara rağmen yerel yönetimler engelsiz şehirler konusunda sınıfta kalmış durumda. Yerel yönetimlerin yanı sıra hükümetlerin de karnesi konu engelli hakları olunca kırıklarla dolu. "Mevcut yasaları yürütmek konusunda bile yürütme acizdir. Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası uygulanmıyor. Bugün devlet devlet olsa, hükümet hükümet olabilse, birçok sorun ortadan kalkacak ama maalesef irade yok" diyen Yücetürk, 8 yıldır kamuda yapılmayan engelli istihdamına dikkati çekti. Görme engellilerin yaşam standartlarını yükseltilmesi için şehirlerde sesli sinyalizasyon sisteminin hayat bulması gerektiğini ifade eden Yücetürk'e göre, şehirlerdeki engelleri aşmanın yolu ise İmar Yasası'nın engelli hakları gözetilecek şekilde düzenlenmesinden geçiyor.

Kıbrıs Postası - Meryem EKİNCİ

Görme engelli yurttaşlar hala bir refakatçi olmadan dolaşamıyor, kendi hayatlarını bir başkasının bakımına ihtiyaç duymadan idame ettirebilecekleri olanaklara sahip değiller, ne yerel yönetimler ne de merkezi hükümet de engelli hakları bağlamında görevlerini tam olarak yerine getiremiyorlar.

4 binden fazla sesli kitaba ulaşabilmeleri dahi Türkiye'deki üniversitelerle yapılan işbirliğine bağlı olan görme engellilerin, bugün bazı yerel yönetimlerin inisiyatifiyle kaldırımlara döşenen kabartma yol çizgileri sayesinde kendi başlarına dolaşma özgürlükleri de kaldırımları araçlarıyla işgal eden sorumsuz yurttaşlar sayesinde yine engelleniyor. Merkezi hükümet ise Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası uygulamakla eleştiriliyor.

Görme engellilerin yaşam koşullarını, taleplerini, var olan düzenlemeler bağlamında duruma dair tespitleri Kıbrıs Postası'yla paylaşan Kıbrıs Türk Görmezler Derneği Başkanı Derviş Yücetürk, ülkede 412'si derneğe kayıtlı 460 görme engelli olduğunu, görme engellerilerin 16'sının ise çocuk olduğunu kaydetti.

Öncelikle görme engelli çocukların eğitim hakkı konusunda, derneğin girişimiyle hayat bulan Rauf Raif Denktaş Görme Engelliler Özel Okulu'nda sağlanan eğitim nedeniyle önemli bir sıkıntı olmadığının altını çizen, "Okul öncesi bölüm ve okul sonrası bölüm olarak hizmet veriyor. Orta ve lise eğitimi görene de destek eğitimi veriyoruz" diyen Yücetürk, merkezi okullarda kaynaştırılmış eğitime de devam edildiğini söyledi.

"Ya direğe, ya ağaca, ya çöp bidonuna çıkıyor, ya araba park ediyor"

Yücetürk, engellilerin şehir hayatında karşılaştıkları zorluklar konusunda ise yerel yönetimlere eleştiriler yöneletti. Şehirlerde iyileştirmelere gidilmesne rağmen yapılanların planlı olmadığı eleştirisinde bulunan Yücetürk, buna örnek olarak Gönyeli'de kaldırımlara yapılan kabartma yol çizgisi uygulamasına dair eksikleri gösterdi.

"Görme engelliler için takip çizgisi Gönyeli ve Girne'de var. Başka belediyeler de başladı. Önemli olan kaldırımlara yol takip çizgisi koymak değil. Araba çıkmamasını, çöp bidonu konulmasını önlüyor musunuz? Çıkacağı yer görme engelliler için uygun mu? Belediyeler bunu unuttu. Tüm kaldırımlarda ağaç var. Sarı çizgi koymuş, kaldırımda ağaç, saksı, çöp bidonu duruyor, arabalar park ediyor. Bu hiçbir işe yaramaz" diyen Yücetürk, birçok belediyede iyileştirmelere rağmen belediyelerin engelli haklarına dayalı şehirler konusunda sınıfta kaldığını söyledi.

"Bir yere tek başına asla gidemez"

"Şehirlerimiz engelliler için organize edilmiş değil. Hiçbir şehir, yollar, kaldırımlar uygun değil. İyileştirmeler de göstermeliktir. Bizce yüzde 90 eksiklik var" diyen Yücetürk, mevcut durumda görme engelli bir bireyin, yanında bir refakatçi olmaksızın şehirde dolaşmasının mümkün olmadığının altını çizdi.

Yücetürk şöyle konuştu:

"Bir görme engelli bir yere tek başına asla gidemez. Hiçbir şehrimizde hiçbir belediye sınırları içerisinde tek başına gidemez. Biz umuma açık her yerde sesli sinyalizasyon istiyoruz. Trafiği durdurabilmeliyim. O sinyalizasyonu vermeliyim. Bu var mı? Hiçbir kaldırımda ne görme engeliye ne ortopedik engelliye uygun bir düzenleme yok."

"Bu ülkede ne yapmışsak biz yaptık"

Devletin engelliler için yaptığı çalışmaların yetersizliği üzerinde durarak, "Şimdi bu ülkede ne yapmışsak biz kendimiz yaptık. Devlet eliyle gerçek anlamda engelliyle ilgili yapılmış bir alt yapı yoktur. Bugün mevcut yasa gereği yapılanlar bile yetersizdir. İstihdamda sınıfta kaldı. 8 senedir bir tek istihdam yapamadı" diyen Yücetürk, devamında ise hükümetin yasaları uygulamadığını kaydetti.

"Mevcut yasaları yürütmek konusunda bile yürütme acizdir. Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası uygulanmıyor. Bugün devlet devlet olsa, hükümet hükümet olabilse, birçok sorun ortadan kalkacak ama maalesef irade yok" diyen Yücetürk, bu yıl engelli istihdamı konusunda söz aldıklarının da altını çizdi.

"Çıkarılacak İmar Yasası'nda engelli haklarının belirlenmesi gerekir",

Talepleri konusun daki soruya karşılık ise Yücetürk şöyle konuştu:

"Çıkarılacak İmar Yasası'nda engelli haklarının belirlenmesi gerekir. Mesela yol inşaatlarında, kaldırım inşaatlarında, bütün binalarda, özel sektörün inşaa edeceği marketler olsun, bunlara kurallar getirilmesi lazım. Belli yükseklikte rampalar lazım. Rampaların belli genişlik ve yükseklikte olması lazım. Ben hükümette olsam kaldırımlarda kaç tane taş varsa hepsini sökerim. Araç parkeden kişilere 4 bin- 5 bin lira ceza koyarım. Milli eğitimde sorun var. Çocukları baştan eğitmek lazım. Eğitim yoksa engelli hakları konusunda bu sistem böyle gider."

4 binden fazla sesli kitap

Tam donanımlı ve 22 yataklı misafirhanenin de bulunduğu Kıbrıs Türk Görmezler Derneği'ne ait Kızılbaş'taki binadaki olanaklara değinen Yücetürk, kütüphanede ise 4 bin 660 adet sesli kitap bulunduğunu kaydetti.

Türkiye'de Ankara'daki dernekle bağlantılı olarak oradaki üniversitelerin katkısıyla kitap sayısının internet üzerinden 11 bine ulaştığını da vurgulayan Yücetürk, "Görme engelliler evlerinden internet üzerinden ve merkezden kitaplara ulaşabiliyorlar. Türkiye'de çok güçlü bağlarımız var. Şubat'ta protokole imza koyacağız ve 12 üniversitenin sesli kütüphanesi bizim kütüphanemize bağlanacak. KKTC'deki üniversitelerde öyle bir imkan yok. Proje bazında ödev veriyorlar çocuğa. 3-5 kitap her üniversite bize seslendiriyorlar. Lefkoşa Türk Belediyesi de bize kitap seslendiriyor. Kitaplarımız her geçen gün için çoğalıyor" dedi.