Yaşayan fotoğrafların ustası; "Mehmet Şık"

Kıbrıs Postası - Derya AYDOĞAN - Onur EVRENSEL

Lefkoşa Surlariçi'nin dar sokaklarında gezen herkesin, vitrinine bakmadan geçmediği dükkanına, 1953'te yerleşmiş Mehmet Usta. Küçük bir fotoğraf müzesini andıran camekânlı dükkanı, şimdilerde araştırma merkezine dönüşmüş. Yolu düşen herkese kapısının açık olduğunu söyleyen Mehmet Usta, "Bizler artık nostalji olduk. Üniversiteden gençler geliyor; benden bir şeyler öğrenmeye çalışıyor. Ben de dilim döndüğünce anlatıyorum" diyor. Türkiye'den dahi gazetecilerin kendisiyle sohbet ettiğini anlatan Mehmet Usta, "En büyük gurur kaynağım, dönemin siyasilerinin sanatçılarının, tanınmışlarının fotoğraf çektirmek için kapımı çalmış olmaları" diyerek, aralarında Türkiyeli sanatçı Muhterem Nur'un da olduğu simaların fotoğrafını çekmenin, kendisine ne denli mutluluk verdiğini anlattı.

"Silah icat oldu; mertlik bozuldu"

2 çocuk sahibi olan Mehmet Usta'nın çocuklarına mesleği öğretecek fırsatı da olmamış, "Çocuklarım memurdur, öğrenmeye vakitleri olmadı" diyor. Yıllarca ekmek yediği işinin 2002'den itibaren bozulmaya başladığını anlatan Mehmet Usta, "Silah icat oldu, mertlik bozuldu. Şimdilerde herkesin elinde bir cep telefonu fotoğraf çeker, çektiklerini zannederler" diye dert yanıyor.

"Eski fotoğraflar ömürlüktür"

Hemen hemen herkesin elinde olan cep telefonları ve dijital makinelerle çekilen fotoğrafların kalitesizliğinden ve 'ömürsüzlüğünden' yakınan Mehmet Usta, fotoğrafçılığın eskiden üstün emekler verilerek icra edildiğini şöyle anlatıyor: "Şimdiki fotoğrafların ömrü yoktur, çekip bir kenarda unutulur. Ama eskiden fotoğraf çekmek özel bir çaba isterdi. İyi fotoğraf çektiğinde namın yayılır, başkaları da çektirmek için sıra olurlardı. Biz fotoğrafı 5 kimyasaldan çıkarıp baskı yapardık. Şimdiki fotoğraflar ucuz matbaa işi oldu. Ömürleri de kısadır. Bizim fotoğraflarımız yaşayan fotoğraflardır."

"Hem Mücahitlik yaptım, hem fotoğraf çektim"

1960'larda adaya gelen BM askerleri ve Türk Alayı'nın da fotoğraflarını çeken Mehmet Usta'nın albümlerinde, Makarios'tan Bülent Ecevit'e kadar birçok tanınmış siyasinin fotoğrafları bulunuyor. Zamanın teknolojik imkansızlıkları içerisinde, el emeğiyle fotoğraf montajı yapan Mehmet Şık, sanatına dair şunları anlatıyor: "Şimdi bilgisayarda istediklerini, istediklerini gibi montaj yaparlar. Kolaydır; ama ben zamanında hiçbir teknoloji yokken, adaya gelen askerlerin fotoğraflarına montaj yaptım. Çok güzel işler çıktı o zamanlar. Askerlerin portrelerini Kıbrıs haritasının üzerine yerleştirirdim. Onlar da kuyruk olurlardı fotoğraf çektirmek için. Alıp ülkelerine götürürlerdi, güzel anılar hazırlardım." Adada iç çatışmaların hakim olduğu yıllarda Mücahitlik yaptığını anlatan Mehmet Usta, "Mücahitlikten pek zaman bulmazdım ama fotoğraf çekmeyi de ihmal etmedim. Fırsat buldukça sanatımı sürdürdüm" diyerek, fotoğrafa olan sevgisinin zor koşullar altında da devam ettiğini anlatıyor.

"Basılmaya hazır derlemelerim var"

Hemen her yeri fotoğraflarla çevrili olan dükkanında, tozlu raflardan çıkardığı albümleri gösteren Mehmet Usta, "Basılmaya hazır birçok derlemem var. Zamanında Avrupa ülkeleri ve BRT için belgeseller de hazırladım. Arşivlerim tarihsel miras sayılır bu yüzden burası bir araştırma evi gibi oldu" diyor.

"Yorulmak nedir bilmem"

İlerleyen yaşına ve emekliliğine rağmen arada bir dükkanını açıp, eski günleri yad eden Mehmet Usta'nın röportajımız süresince ayakta durduğunu fark edip, "Aman Mehmet Amca geç otur" dediğimizde aldığımız cevap bizleri, zamana yenilmeyen Mehmet Usta'nın emektar aklının şaşkınlığına uğratıyor:

- "Ben böyleyim be çocuklar; yorulmak nedir bilmem"