Wagner sadece bir örnek….

Küresel Düzeyde Wagner Sadece Bir Örnek….

Geçtiğimiz günlerde Rusya’da devlet ve özel askeri operasyon grubu Wagner arasında yaşanan ‘’kriz’’ dünyanın gündemine oturmuştu… Ardından Fransa’da polisin bir genci öldürmesiyle birlikte Fransa’nın sokaklarına taşan ‘’isyan’’ gözlerin Fransa’ya çevrilmesine neden oldu…

Ortalık biraz yatışsa da gerek ‘’Wagner Krizi’’ gerekse Fransa’daki olaylar dünya gündeminde hala daha merakla takip edilen konular arasında…..

Wagner ve Rusya devleti-yöneticileri arasında yaşanan olayı savaş şartlarında sağlıklı bir şekilde değerlendirmek pek de kolay değil… Polonyalı akademisyen bir arkadaşımın dediği gibi savaş başladıktan sonra hangi bilginin doğru veya yanlış olduğuna karar vermek zorlaşır… Bu bağlamda Rusya’da devlet ve Wagner arasında yaşanan ‘’krizi’’ sağlıklı veriler elde ederek analiz etmek pek de mümkün değildir… Peki son 8-9 yıldır uluslararası ilişkiler disiplinine konu olan Wagner nedir sorusunu yanıtlamaya çalışalım…

Wagner’in kuruluşunda vakti zamanında Çeçenistan’daki askeri operasyonları yürüten veteran Dmitry Utkin baş rolü oynamıştır. Utkin öncelikle Moran Güvenlik Grubunda daha sonra da Slavonik Birliğinde önemli görevler üstlenmiştir. Utkin özellikle Suriye’deki enerji nakil hatlarının korunması bağlamında aktif rol almıştır.  Slavonik Birliği Suriye’deki faaliyetlerini devam ettirdiği dönemde bazı üyeleri kanun dışı faaliyetlerden ötürü Rusya Federal Güvenlik Servisi tarafından tutuklanmıştır. Bu da bize geçmişte de bu tür askeri özel şirketlerin devlet birimleriyle sorunlar yaşadıklarını gösteriyor.

2014 yılında Utkin ve Yevgeni Prigozin tarafından kurulan Wagner özellikle Ukrayna ordusunun ve Azov taburunun Ukrayna’nın Donbas bölgesinde Rus nüfusa karşı salıdırların başlamasını takiben Ukrayna’daki Rus nüfusun yanında yer almış ve askeri destek vermiştir. Bunu takiben de Luhansk ve Donetsk Halk cumhuriyetlerinin kurulmasında Wagner Grubu önemli rol oynamıştır.

Wagner Grubu Suriye’de de Rusya Silahlı Kuvvetleri ile ittifak yaparak Özgür Suriye Ordusu, İŞİD gibi örgütlere karşı Suriye Devleti’nin ve Esad’ın yanında yer alırken, Libya’da Khalifa yönetimindeki Libya Ulusal Ordusuna destek olmuştur.

Wagner özellikle  son dönemde doğal kaynakları bakımından zengin olan Mozambik, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali gibi ülkelerde devlet yönetimlerine ve ordularına destek sağlamaktadır. Wagner’in profesyonel bir şekilde askeri anlamda hizmet verdiğini söyleyebiliriz. Öyle ki. Wagner   lideri Prigozin ile Rusya’da yaşanan kriz sonrası Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Wagner’in Afrika’da iyi işler yaptığını ve görevlerine devam edeceklerini belirtmiştir. 

ABD’deki Arizona Devlet Üniversitesinden Candace Rondeaux  Rusya’nın Soğuk Savaş’tan gelme bir Sovyet geleneği olan ‘’Yoldaş Turist’’ kavramının bugünlerde de devam ettiğini ve bu çerçevede kendisi için siyasal istikrarsızlık oluşturabilecek noktalara gizli operatörler yerleştirdiğini iddia etmektedir. (Rondeaux, 2019). Rondeaux’un bu iddiasının doğruluğunu kanıtlamak oldukça güç, özellikle de günümüz dünyasında… Bu bakımdan bu bakımdan bunun bir iddia olduğunun altını çizerek devam edelim…

Gelelim konumuzun diğer boyutuna, Wagner dünyada tek örnek mi? Elbette hayır… Kısaca özetleyelim, Wagner gibi benzeri askeri şirketler dünyanın her yanında var ve özellikle büyük devletlerle çalışmaktadırlar. Örneğin Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) Blackwater (Akademi) şirketi 1996 yılında eski bir donanma mensubu Eric Prince tarafından kuruldu. İlgili askeri şirket, dünya genelinde operasyonlara katılsa da özellikle Afganistan’daki askeri operasyonlarda ABD ordusuyla koordineli çalışmıştır.

Nortbridge Services Group ise Dominik Cumhuriyeti kayıtlı ve ABD’de ofisleri olan çok uluslu bir askeri şirket ve bu şirket Afrika’daki Fil Dişi Cumhuriyetinden Liberya’ya kadar çeşitli askeri operasyonlara katıldı. ABD ordusundan emekli  Robert Kovacic tarafından kurulan şirketin özel güvenlik operasyonlarına katılmasıyla dikkat çektiğini söyleyebiliriz.

Aegis Defence Services (Kalkan Savunma Hizmetleri),  Birleşik Krallık merkezli (Londra) olan şirket 2002 yılında Tim Spicer tarafından kuruldu. Askeri şirket Irak’tan Mozambik’e ve Libya’ya kadar çeşitli ülkelerde ABD’de dahil farklı ülkelere hizmet vermektedir. 

Bu örnekleri çoğaltabiliriz, çünkü onlarca özel askeri şirket yıllardır küresel düzeyde askeri faaliyetlerini büyük devletlerle ve çok uluslu şirketlerle birlikte yürütmektedirler. Ancak ülkemizde bu konu son 1-2 yıldır gündem oluyor. Gündem oluyor derken de , çok kısıtlı bir çevre tarafından tartışılıyor…

Devletlerin ve çok uluslu şirketlerin jeopolitik öncelikleri zirve yaparken ve ilgili askeri şirketler küresel düzeyde araçsallaşırlarken, hala daha liberal  yaklaşımla küresel barış, güvenlik ve ekonomik refah hayali kurmak  siyaseten  biraz naiflik yada gerçeklik ötesi oluyor galiba !

Herkese iyi bir hafta diliyorum…