Çocuklarda 'Gizemli Akut Hepatit Hastalığı' nedir?

Koronavirüsün ardından şimdi de dünyayı hızla yayılan 'Gizemli Akut Hepatit Hastalığı' Güney Kıbrıs'ta da görüldü... 

Konuyla ilgili aynı zamanda Kıbrıs Postası Yazarı olan, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Umut Altunç, Kıbrıs Postası için detaylı bir yazı kaleme aldı.

Altunç'un konuyla ilgili yazısı şu şekilde:

Çocukluklarda Gizemli Akut Hepatit Hastalığı Nedir? (13 soruda Gizemli Akut Hepatit Hastalığı ve Adenovirüs gastroenteriti)

2022 yılının ilk ayları içinde İngiltere’de az sayıda çocukta ,hızlı gelişen, ağır seyirli ve nedeni açıklanamayan, farklı bir karaciğer hastalığı bildirilmeye başlandı!

23 Nisan 2022 tarihine kadar toplam 14  farklı ülkede bildirilen vakalar ile birlikte yaklaşık 200 çocuğu etkileyen bu hastalığa ‘Gizemli Hepatit Hastalığı’ adı verildi!

Bu hastalık haberi Domuz Gribi, Koronavirüs ve MIS-C hastalığı gibi tüm dünyayı etkisi altına alan, ağır seyirli hastalıkların ilk görüldüğü günleri anımsattı bizlere…

Peki bu Gizemli Akut Hepatit hastalığının belirti ve bulguları nedir, tedavisi naısl yapılır; bu hastalığı nasıl tanıyabilir, nasıl önleyebiliriz? İşte merak edilen soruların cevapları…

1. Hepatit ne demektir?

Hepatit, ‘Karaciğer iltihabı’ anlamına gelir. Bu tabloya neden olan yüzlerce enfeksiyon etkeni vardır. Bunların pek çoğu virüslerdir. Hepatit virüsleri (A,B,C,D,E), CMV, EBV virüsleri ve Enterovirüsler (Coxsackie, Adenovirüs vb) bunların başlıcalarıdır. Çoğu Akut (hızlı gelişen ve sonlanan) hastalık tablosu oluştururken, bir kısmı da Kronik (uzun süren ve geri dönüşümsüz) hastalık ve siroz’a neden olabilir.

2. Gizemli Akut Hepatit hastalığı nedir?

Daha önce herhangi biri kronik hastalığı olmayan sağlıklı çocuklarda hızlı başlayan kusma ve/veya ishal’in ardından gelişen Karaciğer iltihabı tablosuna ‘Gizemli Akut Hepatit Hastalığı’ ismi verilmiştir.

3. Gizemli Akut Hepatit hastalığının nedeni nedir? Etken olarak hangi virüs suçlanmaktadır?

Bu hastalığa yakalanan çocukların yaklaşık yarısında ‘Adenovirüs Tip F41’ hastalık etkeni olarak saptanmıştır.  Hastalığın bu kadar ağır seyretmesinin altında yatan nedeni açıklayabilmek için bağışıklık sistemini etkileyen geçirilmiş Covid-19 enfeksiyonları veya başka virüslerin varlığı da halen araştırılmaktadır.

4. Gizemli Akut Hepatit hastalığı nasıl başlar? ilk belirti ve bulguları nelerdir?

Hastalık, çocukluk döneminde halsizlik, iştahsızlık belirtileri ile başlayarak kusma ve ishal ile seyreder ve ilerleyerek Karaciğer Hasarına neden olur. Bu hastalıkta görülen ilk belirti ve bulgular aşağıda sıralanmıştır.

• Halsizlik
• İştahsızlık
• Mide Bulantısı
• Karın ağrısı
• Ateş
• Kusma
• İshal
• Baş ağrısı
• Eklam, kas ağrıları

5. Hangi durumlarda Gizemli Akut Hepatit hastalığından şüphelenmek gerekir?

Her çocuk hayatı boyunca pek çok kez kusma ve ishal hastalığı geçirmiştir. İlkbahar ve Yaz aylarında bu hastalıkların sıklığı daha da artmaktadır. Bu hastalıkların pek çoğu küçük müdahaleler ile tedavi edilerek ayaktan atlatılır. Gizemli Hepatit vakalarında ise yüksek ateş, ishal ve kusma ile başlayan hastalık daha ağır seyreder. Bu hastalarda sindirim sistemi haricinde karaciğer iltihabı da geliştiği için bu çocuklarda Hepatit belirti ve bulguları da görülür. 

Yüksek ateş, kusma ve ishali olan bir çocukta:

• İleri derecede halsizlik ve iştahsızlık
• İleri derecede kusma ve beslenme güçlüğü
• Karında aşırı derecede şişlik
• Gözlerde sarılık
• Vücutta sarılık
• İdrar renginde koyulaşma
• Dışkı renginde açılma (Kül rengi-gri)
• Yaygın kaşıntı
• Yaygın kas ve eklem ağrıları

 belirti ve bulguların bir arada görülmesi Gizemli Hepatit Hastalığını akla getirmelidir!

6. Gizemli Akut Hepatit Hastalık ve Adenovirüs enfeksiyonları hangi yollarla bulaşır?

Bu virüsler insanlar-çocuklar arasında genellikle Solunum yoluyla bulaşır. Bunun haricinde yakın temas (göz yaşı, tükürük vb) ve bu vücut salgılarının kirlettiği yüzeylere temas ile de bulaşabilir. Özellikle yaz aylarında iyi koşullarda saklanmamış süt ürünleri (dondurma vb) ve virus ile bulaşmış su kaynakları hastalığın diğer bulaşma yolları arasındadır.

7. Gizemli Akut Hepatit hastalığında tanı nasıl konur?

Genellikle hastaneye yatırılıp serum tedavisi verilen ağır kusma-ishal hastalarında yapılan tetkiklerde karaciğer enzimlerinin aşırı derecede yükselmiş olduğunun gösterilmesi (ALT ve AST değerleri 500 IU/L’nin üzerinde), ultrasonda karaciğer büyümesi ve kanda sarılık (bilirubin) yükselmesi ile Hepatit tanısı konur. Sonraki aşamada ise yapılacak kültür ve seroloji (PCR) testleri ile hastalık etkeni araştırılır.

8. Gizemli Akut Hepatit ölümcül bir hastalık mıdır?

23 Nisan 2022 tarihine kadar bildirilen 169 çocuğun 17’sinde (yaklaşık %10’unda) hastalık ağır seyretmiş ve bu çocuklara Karaciğer Nakli yapılmak zorunda kalınmıştır.  Bu çocuklardan birisi ise ağır seyreden hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Henüz yeni tanımlanmış bir hastalık tablosu olduğundan vaka sayıları arttıkça bu oranlar da zamanla değişecektir.

9. Gizemli Akut Hepatit hastalığının tedavisi var mıdır? Nasıl yapılır?

Adenovirüs ve benzeri virüslerin şu ana kadar saptanmış etkin bir anti-viral tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Genellikle kusma ve ishal ile başlayan hastalık çocuklarda sıvı kaybına neden olur. İleri derecede su kaybeden ve beslenemeyen çocuklara ise erken dönemde serum tedavisi verilmesi ile hastalığın olumsuz seyri önlenebilir. Karaciğer tutulumu gelişen hastalar hastane ortamında takip edilirler. Karaciğer hasarını azaltacak destek tedavisi alırlar. Ağır seyirli vakalara ise Karaciğer nakli yapılmaktadır. Hastalığın uzun dönemdeki etkileri henüz bilinmemektedir.

10. Bu hastalıkla karışabilen benzer hastalıklar hangileridir?

Yüksek ateş, kusma ve ishal ile seyreden, pek çoğu virus olmak üzere, yüzlerce farklı enfeksiyon etkeni mevcuttur. Bunlardan bazıları ek olarak Hepatit tablosuna da neden olabilir. Adenovirüs alt grupları, Hepatit A virüsü, CMV virüsü, EBV virüsü ve yüzlerce alt tipi olan Enterovirüs’ler Gizemli Hepatit ile benzer bir hastalık tablosuna neden olabilir.

11. Diğer Adenovirüs enfeksiyonları nasıl seyreder?

Gizemli Akut Hepatit vakalarının yaklaşık yarısında etken olarak saptanan Adenovirüs’ler enterovirüs denen bir virus ailesinin üyesidir. ‘Entero’ bağırsak-sindirim sistemi anlamına gelmektedir. İsminden de anlaşılacağı gibi bu virus grubu genelikle sindirim kanalını etkilemekte olup yüksek ateş, kusma ve ishal sıklıkla hastalığa eşlik eder. Adenovirüs’lerin 88 farklı alt grubu bilinmektedir. Hastalık belirtileri de bu nedenle çok çeşitlidir. Adenovirüs hastalığı belirti ve bulgularının bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Kırmızı göz denilen göz damarı iltihabı (konjunktivit)
• Yüksek ateş (bazen 40-40.5 C derecelerde)
• Grip benzeri Solunum yolu hastalığı
• Ağır bademcik iltihabı (Kriptik tonsillit)
• Burun tıkanıklığı
• Horoz öksürüğü
• Bronşit
• Kusma-ishal

12. Çocukları Gizemli Akut Hepatit hastalığı ve benzeri adenovirus enfeksiyonlarından korunmak için neler yapmalıyız?

Hastalık hem Solunum hem de ağız yoluyla bulaştığından pandemi dönemi boyunca yapmaya alışkın olduğumuz şekilde hasta kişilerle temastan kaçınmalı maske takmalı, havlu-bardak gibi kişisel araç gereçleri ortak olarak kullanmamalı ve el yıkanmasına özen göstermeliyiz. Jeneratörü olmayan, soğuk zincir koşullarını sağlayamayan marketler ve içeçek-yiyecek servisi yapan yerlerden dondurma gibi süt ürünleri ve donmuş gıdaları tüketmemeliyiz. Çocukların içtikleri (hatta duş yapıp diş fırçaladıkları) suların temizliğine dikkat etmeliyiz.

13. Gizemli Akut Karaciğer Hastalığı’ndan koruyucu bir aşı var mıdır?

Hastalığın olası etkeni olarak gösterilen Adenovirüs ve benzeri Enteroviral enfeksiyonları önlemek için kullanılan koruyucu bir aşı bulunmamaktadır! Rutin olarak yapılan Hepatit (A ve B) aşıları da bu hastalığı önlememektedir! Hastalığın Covid-19 ile ilişkisi henüz açıklanamamış olmakla birlikte bu olasılık nedeniyle de 5-18 yaş arası çocukların Covid-19 aşılarını tamamlaması önerilmektedir!