Bu iki sektöre iyi bakınız; zira önemleri çok büyüktür. “Turizm ve Yükseköğrenim”

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için turizm ve yükseköğrenim vazgeçilmez iki lokomotiftir. İlk önce turizmden başlamak istiyorum. Turizm gelirlerine ilişkin yayınlanan Ocak-Temmuz verilerine göre, turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre  %89,9 azalarak 42,5 milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. Büyük ekonomik kayıplar yaşayarak çok önemli zararlar ortaya çıkmıştır.

Hem hoteller hem de çalışanlar tamamen kapandığı dönemler ve kısmi açık olduğu dönemler ile birlikte büyük kayıplara uğrarken ülke GSYIH’de büyük darbe aldı. Turizmin reel büyüme hızı 2016 yılında %6,5, 2017 yılında %22,4, 2018 yılında %1,6 ve 2019 yılında %4 olmuştur. Bunun yanında KKTC GSHIY’ye göre turizm sektörü ise 2016 yılında %8,7, 2017 yılında %9, 2018 yılında %9,6 ve 2019 yılında ise %11,7 olmuştur. Ülkemiz GSYIH 2020 yılı DPÖ tahminine göre ise GSHY payı ve büyüme tahminlerine göre turizm  %25 pay sahibi olmuştur.

2019 yılının ilk sekiz ayında hava ve deniz yolu ile KKTC’ye gelen yolcu sayısı 1.102.905 (KKTC uyruklular hariç) iken Mart ayında yaşanan pandemi sonrası 2020 yılı Ocak-Ağustos dönemi için bu sayı % 69,1 oranında azalarak 341,001 olarak gerçekleşmiştir. T.C. uyruklularda % 67,4, diğer yabancı uyruklularda ise %74,6 oranında bir düşüş yaşanmıştır. 

Pandemi sonrası yükseköğretime de baktığımız zaman 2020 yılında ek yerleştirme ile KKTC’deki üniversiteleri tercih eden öğrenci sayısında 1.460 artış gerçekleşmiş olup  toplamda yerleşen öğrenci sayısı 10.096 olmuştur. Ülkemiz GSYIH 2020 yılı DPÖ tahminine göre ise GSYIH payı ve büyüme tahminlerine göre yükseköğrenim %22 civarlarında olmuştur. Yükseköğrenimin direkt olarak 320 ürüne etkisi olurken, dolaylı olaraktan 900 üründen ekonomik kayıplar yaşanmıştır.

Turizmde büyük kayıplar yaşanırken diğer taraftan yükseköğrenimde büyük kayıplar olmamış bilakis okullar online olarak derslere devam etmiştir. Ücretlerini almış ve hatta sınıfların fiziksel olarak kullanılmaması, su, elektrik ve aydınlatma giderleri ve daha birçok giderlerden de tasarruf yapmışlardır. Ekonomiye olan etkilere bakacak olursak esnaf büyük yara almıştır. 100 bin civarı öğrencinin ekonomiye verdiği muazzam katkı bir anda yok olmuştur. Kafe, restoran, eğlence sektörü , kiralık araba, bisiklet, ev ve yurt kiraları, sağlık, turizm vs. daha birçok sayabileceğimiz noktalar tamamen tükenmiş ya da kapanmıştır. Özellikle küçük Kobiler büyük zararlar görmüştür ve sıfır noktasına gelmiştir.

Turizm ve yükseköğrenim sektörlerinin oran ve orantısına bakacak olursak denklem yaklaşık bence şöyle oluşmaktadır. “

1 yıl içerisinde gelen turistlerin ekonomiye bıraktıkları katkılar = 2,5 hafta içerisinde üniversitelerde okuyan öğrencilerin ekonomiye bıraktığı katkılar.”

Turizmde bildiğiniz gibi Güney Kıbrıs ve Türkiye ile birlikte hareket ediyoruz. Her ülkenin kendine özgü kültürü, doğası ve zengin tarihi değerleri vardır. Bu ortamda rekabetçi olmak için gerekli önlemleri aldığımız ve tanıtımında önemini unutmamak üzere tüm kaynakları seferber ederek, ülkemizi turizmde ön plana çıkartmak büyük önem taşıyacaktır. Rekabetçi fiyatlar ile, kültürümüzü ve tarihi zenginliklerimizi ön plana çıkartarak daha da turizmin gelişmesine katkı koymalıyız.

Otuz yıllık mücadeleler ile de yükseköğrenim sektöründe büyük bir fark yaratarak büyük gelişmeler kaydettik. Üniversitelerimiz her geçen gün gelişerek büyüyor ve ülkemiz için çok iyi bir katma değer oluşturuyorlar. Diğer ülkelerde temsilcilikleri ve fuarlardaki tanıtımları ile ilerleyen yıllarda daha da iyi bir şekilde hiç şüphesiz ki üniversitelerin ekonomiye katkıları daha da artacaktır.

Bu iki sektör gelecekte ülkemizin GSYIH’de en büyük sektörleri arasında büyük önem taşımaya devam edecektir. Bundan dolayı ilerleyen yıllardaki plan ve hedeflerimizi belirleyerek pandemi sonrasında da son sürat çalışmaları hızlandırmalıyız.