Multiflasyon aramızda!

Enflasyonunda çeşitleri var olmaz mı? Olur tabii ki şu anki enflasyon çeşitlerden oluşan enflasyonların birleşimiyle ortaya çıkan multiflasyon. Genel olarak azar azar hepsinden var. Azar azar ortaya karışık enflasyon. Kaçarımız var mı? Bu durumda yok. Özellikle bu yılın üçüncü çeyreğine kadar yükseliş devam eder ve son çeyrekte baz etkisiyle birlikte düşüşler enflasyonda ortaya çıkacaktır.

Nedir bu enflasyon türleri?

Shrinkflasyon, skimpflasyon ve greedflasyon. Özellikle son zamanlarda adı geçen bu 3 enflasyon çoğunuz için isim olarak yeni. Değişen ekonomik şartlar ve politikalar ile eskiden enflasyon olgusu deyince bunlar aklımıza gelmezdi; ama şimdi altında çok şey yatıyor. Bunlar aslında gizli enflasyon olarak ortada ve hep yanımızda geziyorlar.

Skimpflasyon mevcut kalitenin düşürülüp fiyatı ayni tutmak yoluyla ortaya çıkan gizli enflasyon, bir diğeri shrinkflasyon, miktarı azaltıp fiyatı ayni tutarak ortaya çıkan gizli enflasyon ve en sonuncu ise greedflasyon yüksek enflasyonun kol gezdiği ortamlarda daha da durmayıp, yapılan fiyat artışlarından dolayı ortaya çıkan enflasyon.

Enflasyon esas olaraktan üretim maliyetlerinin yükselmesi veya taleplerdeki sürekli artışların fiyatlara yansımaları ile ortaya çıkmaktadır. Arz ve talep dengesi süreçleri.

Diğer taraftan ithal edilmiş enflasyon zaten her zaman aramızda. İthal mal ve girdilerin fiyatlarının artması sonucu mecburen fiyatlara bunların yansıması süreçleri diyebiliriz.

Üretimin tüketimi karşılayamadığı süreçlerdeki fiyat artışları da çok tehlikeli, özellikle gıda enflasyonu da bu süreçlerin içerisinde bu da enflasyonist ortam oluşturmaktadır.

Fiyatları, ücretleri ve özellikle kira artışlarını geçmiş enflasyonlara endekslenmesi ile büyük bir inatçı enflasyon doğmaktadır. Bu ısrar, enflasyonu daha da azdırmaktadır ve pahalılığı tetikleyen noktaların başında gelmektedir.

Bir yapılan diğer hata ise, ihtiyaçların ötesinde stok yapmak için taleplerin artması sonucunda artan fiyat artışları ile yüksek enflasyonun ekmeğine bal sürülmesi konusu ki bunu da herkes ister istemez yapmaktadır.

Piyasaya para pompalandığı zaman artan para arzı ile oluşan taleplerden dolayı fiyat artışları kaçınılmaz oluyor.

En son durum ise kamu harcamalarından dolayı oluşan taleplerden dolayı yine fiyatların yükselme süreçleri kaçınılmaz oluyor.

Artan faizler tasarrufu doğurur. Paranın kaynağı pahalı olduğundan durgunluk olur, ekonomik büyüme azalır. GSYIH düşer ve işsizlik artar. Yukarıdaki enflasyon süreçlerinden dolayı çok farklı enflasyon türlerinin birleşmesi hem arz hem de talep enflasyonlarının ikisinin birden oluşması, makroekonomik politikaların tüm bu sonuçlara faizle bile cevap veremeyecek duruma gelmesini sağlıyor. Sadece faiz yetmez, kamu maliyesi, vergi, yapısal reformlar gibi süreçlerle birlikte hep beraber destek verilmesi, istikrarlı ekonomi programları ile birlikte enflasyonun düşürülmesi çalışmaları gerekmektedir.

Ekonomik politikalarda enflasyon faiz olgusu ile ortaya çıkmaktadır. Hızlı bir şekilde alınacak önlemler ile daha da kontrollü olunabilir. Enflasyon faizlerin üzerinde olmamalıdır. Reel getirisi negatif olmamalıdır. Artan faizler ile enflasyonun dengeleyip sonrasında faizleri düşürerek enflasyonu dengeleyebiliriz. Bunları yapmalıyız. Bakın Avrupa, İngiltere ve Amerika Merkez Bankaları ne yaptı faiz arttırımları ile birlikte enflasyonları dengeye getirmeye çalıştılar ve yavaş yavaş sonlarına geliyorlar. Muhtemelen yılın ikinci çeyreğinden sonra faiz indirimleri gelecektir. Hemen de etkisi olacaktır; çünkü faizler görevini yaptı ve sıra bunun ödülünü almakta yani enflasyonun düşüşünün sürdürülebilir bir yapıda kontrol altında dengede kalması süreci.

Ekonomilerde enflasyon türlerinde çoğu enflasyon bir arada bulunur. Bu durumlarda atılacak olan adımlar enflasyon türüne göre yapılır. Talep enflasyonu var ise, faizler artırılır, para arzı kısılır diğer yandan ise girdi fiyatları artışı kaynaklı bir maliyet enflasyonu ortada ise o zaman da maliyetlerin düşürülmesi için vergi oranı düşürülebilir. Nabza göre şerebet ayarı dengede olmalıdır.