Ahh Gini ah seni unuttular!

Evet, “Gini” katsayısı nedir diye soracaksınız? Kısacası gelir dağılımı adaletli mi? Biz bunu en son ne zaman hesapladık? Eğer bunu devamlı olarak ölçmez isek ne yapacağız? ülkenin bu gelir dağılımlarını nasıl kontrol edip önlemimizi alacağız? Ülkenin vatandaşlarının gelirleri ile refah düzeylerinin ne olduğunu nasıl anlayacağız?

Elimizde veri yok. Ben şimdi size veri olmadan dünyadaki diğer ülkelerin gini katsayılarını alıp ne ile karşılaştırayım? Hele şimdi pandemide var her şey çok değişti. Ah gini ah seni unuttular neredesin?

Gini katsayıları, zengin ve yoksul arasındaki gelir veya refah bölünmesini ölçmek için kullanılan bir metod ölçümüdür. Dünyadaki ülkeler gelir ve zenginlik gibi ülkelerindeki vatandaşlarının mevcut durumdaki eşitsizliğini ölçmek için sürekli olarak ölçüm yapmaktadırlar.

2015 yılında hane halkı bütçe çalışması yapıldıktan sonra herhangi bir veriye ben ulaşamadım. Gelir dağılımını bilmez isek GSYH’nın nasıl paylaşıldığını da bilemeyiz. Bu çok büyük bir eksikliktir. Tüm bunları bilmeliyiz ki ekonomik kalkınma programını bu verilere ve bilgilere göre yapalım.

Gini katsayısı 0,25-0,50 arasında genellikle dünyada seyrediyor. Gini katsayısındaki genel bir artış, mevcut hükümet politikalarının kapsayıcı olmadığını ve yoksulların yanında, zenginlerin de fayda sağladığını gösterebilmektedir. Değer olarak 0.40’ın altındaki Gini rakamları genelde ekonomik uzmanlar tarafından tolere edilebilir sınırlar dâhilinde kabul edilmektedir. Gini katsayısı için 0 değeri, eşitsizliğin yokluğuna karşılık gelir; böylece hane halkı büyüklüğü ve bileşimi açısından düzeltilmiş olan tüm bireylerin aynı hane halkı gelirleri elde edilir. Buna karşılık, 1 değerinin en uçtaki eşitsizliğe karşılık geldiği, tek bir bireyin ekonomideki tüm geliri olduğu söylenebilir. Gini katsayısı aslında zengin-fakir bölünmesinin, toplumun daha büyük bir kesiminin ekonomik büyümeden fayda sağladığından emin olmak için sürekli olarak kontrollü bir şekilde takip edilmelidir.

Gini katsayısının daha yüksek olması, görevdeki bir hükümetin ülkenin refah düzeyi üzerinde eşitlik sağlayamadığı, zengin kesime daha çok fayda sağladığı anlamına gelmektedir. Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir.

Gelir dağılımı eşitsizlik ölçütlerinden Gini katsayısı 2008 anketine göre yükseliş gösterdi. 2008 ile 2015 Hane Halkı Bütçe Araştırması sonuçları karşılaştırıldığında; 2008 yılında Gelir dağılımı eşitsizlik ölçütlerinden gini katsayısı, KKTC için 0.33, kentsel yerleşim yerleri için 0.34, kırsal yerleşim yerleri için 0.32 iken, 2015 anketinde KKTC için 0.34, kentsel yerleşim yerleri için 0.35, kırsal yerleşim yerleri için ise 0,33 olarak hesaplanmıştır. Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir.

Yukardaki karşılaştırmalı tablodaki yıllara bakacak olursak Kıbrıs’ta genel olarak her iki tarafta 2008 yılından 2015 yılına göre artış görülürken gelir dağılımının 2008 yılına göre 2015 yılında daha dengesiz olduğu, ama genele baktığımızda 2015 yılında Kıbrıs’ın her iki tarafında ayni şekilde gelir dağılımı gösterdiği görülmüştür. Ayrıca 2015 yılında Türkiye’ye göre gelir dağılımında Kıbrıs’ın daha iyi olduğu rakamlardan ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin ise 2008 yılından sonra, 2015 yılında azalış ile gelir dağılımında kendi içerisinde daha adaletli olduğu görülmüştür.

KKTC’nin 2015’deki analizine göre, beşinci yüzde 20’lik üst kesimdeki grubun toplam gelirden aldığı pay, birinci yüzde 20’likalt kesimdeki gruba göre 5.7 katıdır. Hane halkı Bütçe Araştırması sonuçlarına göre 2015 bütçe anketinde, eşdeğer hane halkı kullanılabilir gelirine göre oluşturulan yüzde 20’lik hane halkı gruplarından en yüksek gelire sahip beşinci gruptakilerin toplam gelirden aldığı pay %40,6 iken, en düşük gelire sahip birinci gruptakilerin toplam gelirden aldığı pay %7,1’dır. Buna göre, beşinci yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı payın birinci yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı paya göre eşitsizlik ölçüsü olarak 5.7 kattır. Kentsel yerleşim yerleri için beşinci yüzde 20’lik grubun payının birinci yüzde 20’lik grubun payına oranı ise 5,8 kat, kırsal yerleşim yerleri için ise 5,6 kat olarak hesaplanmıştır.

Bir an önce hane halkı gelir dağılımını yani gini katsayımızı belirlemek için çalışma yapmamız gerekmektedir.