“Doların ekmeğine yağ sürmeye devam!”

Evet, her şey dolar lehine devam ediyor. Hafta başı sonrasında dolar yukarı yönlü bir hareket gördü. Doların değerlendirilmekte olduğu mevcut sepetteki para birimlerine karşı değer kazandığı net bir şekilde gözlemlenmektedir. Bu para birimleri ise, Japon yeni, Euro, Kanada doları, İsviçre frangı, Sterlin ve İsveç Kronudur. TL karşısında da dolar tüm bunların yanında yukarı yönlü bir kımıldama yaşattı.

Peki neden gene bu değer artışı ortaya çıktı?

Mevcut Rusya ve Ukrayna savaşının devamı, Avrupa Birliği ve Nato derken, ABD Rusya’ya karşı tüm ağır yaptırımlarına devam eder iken, bunun yanında dolardaki değer artışları sürüyor; çünkü Amerika’nın tüm dünyaya ve en başta da Avrupa ülkeleri olmak üzere silah satışlarını artıracağı aşikardır. Bu son zamanlarda özellikle hava savunma ve jet uçakları olaraktan, F35 ve patriot füzeleri ile yine siparişleri toplayarak bir başlangıç yapacağı kesindir.

Rusya’nın yaptırımlara karşı uygulayacağı önlemler ABD için büyük bir kayıp oluşturmamakla beraber %2-3 civarı doğalgaz kaybı da Amerika’yı etkilemeyecektir. Diğer taraftan esas darbeyi alacak olan Avrupa ülkeleri olacaktır zira onlar %45 civarı doğalgaz bağımlılıklarını Rusya tarafından karşılamaktadır. Rusya doğalgaz vanasını her türlü yaptırıma karşı kapatmadım derken, diğer taraftan ise bu vanayı kapatmayacağım anlamına gelmiyor diye de ilave ediyor sözlerine ki bunu yaparsa bu da çok büyük bir darbe olur.

Savaş başlangıcında Rus rublesi hızlı bir ivme ile değer kaybı yaşar iken yavaş yavaş faizlerini de yükselterek toparlanma süreçlerine giriyor. Rusya Merkez Bankası politika faizini hatırlarsanız geçen ay %10’dan %20 oranına çekmişti. Rubledeki dalgalanma devam ediyor ama esas atılan bu faiz adımı, Rus ekonomisine bir can damarı oldu.

Dünyada küresel iklim bozulmaları ve değişen hava sıcaklıkları ilerleyen yıllarda çok farklı mevsimsel normallerin üzerinde etkiler bırakacaktır. Kıbrıs olaraktan biz bunları yaşıyoruz. Belki de ilerleyen yıllarda her şey ters de dönebilir ve Kıbrıs daha soğuk bir yer de olabilir. Bir gecede karlar ile oynar iken diğer hafta güneşin yaktığı bir süreç yaşadık. Bunlar normal süreçler değil ve küresel bazda gıda kıtlığının da habercisi aslında. Tarım ondan dolayı ilerleyen yıllarda çok büyük önem taşıyacaktır.

Ukrayna savaşta birçok tarım arazisini kaybetti. Savaş tarımsal üretimin de ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Burada Amerika tekrardan oyuna giriyor. Dünyada mısır ve buğday üreticilerinin başında olup, büyük bir ihracat döngüsüne sahipler. Bundan dolayı tüm bu krizlere de hazır durumdalar.

Petrol ve doğalgaz üretemeyen ülkeler sorun elbette yaşayacaklardır. Hem eksikliğini hissedecekler hem de değerleri ve fiyatları artacaktır. Fiyatlardaki artışların devam etmesi durumunda ve bu sorunlar devam etmesi durumunda, Amerika kaya petrolü ve kaya gazı rezervlerini piyasaya (LNG) satabilecek duruma gelecektir. Öncesinde yüksek maliyet gerektiren bu durum şimdi fiyatlardaki artışlardan dolayı çok daha cazip duruma geliyor. Tüm bunları işleyip çıkararak tüm dünyaya satabileceklerdir. Kaldı ki dünyada bildiğininiz gibi petrol fiyatlarını belirleyicisi Brend Petrol var iken, doğalgaz tarafı serbest atışta yani istediğiniz fiyatı koyup satabiliyorsunuz. Bu da satıcı ülkelerin gelirlerinin daha da artmasını sağlıyor.

Demek istediğim ilerleyen yıllarda küresel enerji sorunları ve iklim değişimlerinden dolayı küresel gıda krizleri süreçleri yaşanacaktır. Peki biz ülkemizde Kıbrıs olarak tüm bunlar için bir hazırlık yaptı mıyız? Sinyaller gümbür gümbür geliyor. Tarımın önemi ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasının programının yapılması ve daha ucuz kaynakların kullanılıp çeşitli yenilikler ve teknolojilerden yararlanarak o meşhur güneşimizden biraz yararlanırsak belki bir başlangıç adımı atabiliriz. Dünyada birçok örnek var ve hepsi de beleş!