Ahh bu kurlar !

Çocukluktan beri kurlar da kurlar. O zaman tabii anlamazdık. Bugün bu fiyat başka gün başka fiyat. Çocuksun ya pembe rüyalar e ne olmuş yükseldiyse? Anlamazdık ya! Top oynamaya ve bisiklet sürmeye devam… Evet, büyüdük ve anladık neler olduğunu. Bir ülkede döviz kurları kısa vadede sermaye girişi ve uzun vadede ise cari işlemler dengesi ile yönetilir. Bunun yanında jeopolitik riskler de var ki bu da diğer etkenleri oluşturmaktadır. Para ve maliye politikası silahları da sizinle birlikte savaşır. Merkez bankanızda faiz politikaları ile dengelemeye çalışırken, hükümet kanadı da maliye politikası vergi vs. gibi önlemlerle arz ve talep dengesini korumaya çalışır.   

Evet, şimdi gelelim kurlar için olan işlemlere. İlk önce bütçe açığı var mı? Dış borçlar da çok önemli bunun yanında çünkü onun için de döviz gereklidir. 460 milyar dolar civarı dış borçların faizleri ödeniyor ve anapara yerinde sayıyor. İhracat ve ithalat dengesi yani cari açık da dengede olmalıdır. Şu an için yükselme trendinde devam ediyor ve yıl sonu 49 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor. Enflasyon malumunuz yüksek bu ay daha çıkmadı ama TC %85.51 ve KKTC %120.32, faizler negatif reel faiz olarak karşımız çıkıyor ki bu da faiz oranının enflasyonun altında seyrediyor olması demek. Bildiğiniz üzere politika faizi %10.50 seviyelerinde ve yine 150 baz puan faiz indirimi beklenior ve tek hanelerde %9 gibi yılı kapatma söylentileri var.

Tutulan altın ve dolar rezervleri de önemli ne kadar çok olursa o kadar güçlü oluyorsunuz ama swap ile yani (para takası TL-yabancı para) işlemleri ile ayakta durur gibi görülüyor ki net döviz rezervlerine bakacak olursak eksilme olduğu görülüyor yaklaşık verilere göre 30 Eylül haftası itibariyle swap hariç net rezervler eksi 59 milyar dolar oldu. 

Türkiye’nin cds primi 652 ve ülke olarak çok yüksek oranda, yani kredi alıp ödeme gücü anlamında bizlere sinyal veriyor; ülke kredi notu sürekli olarak ölçülüyor ki yatırım yapılabilir seviyenin 6 kademe altında olmaya orada da devam ediyoruz. Yabancı sermayelerin ülkeden çıkışları, güven kaybı olması, güvenilir sığınabilecek liman arayışı içerisinde olmaları da aynı zamanda devam ediyor. FED sürekli şahin tutumu ile faiz artırdığı sürece paralar Amerika’da kalacaktır.

Tüm bu belirtiğim hususlar iyi yönde olduğu sürece para ve maliye politikaları ile birleşirse çok zengin bir ülke ortaya çıkar. Her yönü ile kararlı ve düzenli işleyen bir sistem içerisinde bolluk ve huzur dağıtan ki 2005-2013 yıllarında bunu Türkiye başarmıştı.

Merkez bankalarının politika faiz oranlarına bakacak olursak Türkiye %10,50 Amerika %4 Avrupa %2, İngiltere %2,25, İsviçre %0,50, Kanada %3,75, Çin %3,65 ve Japonya -%0,10, Brezilya %13.75, Hindistan %5.90, Rusya %7.50, Avustralya %2.85 oranları ile ülke ekonomileri hakkındaki durumlarını gösteriyorlar.   

Tabii ki bu denge öyle kolay kolay olmaz, dediğim gibi her yönden savaşıyorsunuz yani cari denge, bütçe açığı, uluslararası hukuk, adalet, faiz, maliye politikası, arz ve talep dengesi, jeopolitik riskler, cds primleri ve ülke notları dengesi, enflasyon oranı, döviz ve altın rezervleri gibi konularda her daim yola devam edip dengeyi kurmak gerçekten çok çaba ve emek istiyor.