Peki ne olacak?

2022 yılında 100 milyar dolar dış ticaret açığı oluşmuşken, diğer taraftan cari açık 50 milyar doları buldu. Bir şekilde 2022 yılını yavaş yavaş noktalıyoruz. Bir havuz hayal edin devamlı çatlaktan sular kaçıyor ve biz her gün havuza sıcak para yani su pompalıyoruz ve günü kurtarıyoruz. Tüm bu sıkıntılara rağmen dış borçlar ödemesi konusunda şu an için bir sıkıntı yok ve ödemeler düzenli bir şekilde yapılıyor. Gelecek yıl sonu enflasyon tahminleri %65 civarında olması öngörülüyor. Emtia fiyatları iplik, pamuk vs. geçen yılın altına indi ki bu bile ithalatta enflasyona büyük etki edecek. Kritik ay Ocak-Mayıs ayları burada enflasyonla mücadelede aşağı yönlü baz etkisi ile de beraberinde aşağı yönlü olabilir.

Bir düşman var döviz, döviz işleri her zaman bozuyor. Özellikle ihracatçılar girdi maliyetlerininde etkisi ile birlikte fiyat oluştururken döviz kurlarından dolayı sıkıntı yaşıyorlar.

Özellikle orta direk vatandaşlar ev ve araba alamıyor. Bu konuda politika faizi %9 iken piyasa %30-%35 arası fiyatlama yapıyor ve bundan dolayı alım gücünün de düşmesi ile birlikte kredilendirme süreçleri de çok zorlu oluyor haliyle. TCMB Döviz rezervleri 125 milyar doları buldu. Swap hariç rezerv 25 milyar dolar civarında seyrediyor.

Son bir yıldır yüksek seviyelerde olan yıllık enflasyon, ilk defa bu kadar bir miktar geriledi. Yaşanan gerileme, ‘baz etkisi’ne bağlı olarak gerçekleşti. Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, yaptığı açıklamada, “Enflasyon, aralık ayından itibaren baz etkisiyle de olsa hızlı bir şekilde düşmeye başlayacak ve hedefimiz olan tek rakamlı enflasyonu yakalayacağız” demişti.

Baz etkisi, iki dönem arasındaki değişim oranı hesaplanırken, değişime referans alınan dönemde (Enflasyonda 12 ay öncesi) sıra dışı bir şekilde artışların ya da azalışların yaşanması durumunda, değişim hesaplandığı döneme yansıyan etkiyi ifade etmek için kullanılmaktadır.

2024 yılı sonunda enflasyonun tek hanalere gelebileceği yönünde planlarda ayrıca yapılmaktadır. Planlı bir şekilde yapılacak politikalar ile zamanla bu oranlara gelinebilir ama yılların geçmesi gerekecektir; çünkü rakamlar büyük.

Yıllarca tartışılan konunun kesin cevabı faiz enflasyonu tetiklerdir. Amerika Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankaları geçen hafta hepsi birden ayrı ayrı 50 baz puan faiz artırımlarına gittiler. Amerika Merkez Bankası %4,5, İngiltere Merkez Bankası %3,5 ve Avrupa Merkez Bankası ise %2,5 olarak politika faizlerini artırarak güncellediler. Amaçları ne? Amaçları faizleri yükselterek enflasyonu kontrol altına almak ve istenilen seviyeye gelince kadar muhtemelen 2023 yılı sonlarına kadar devam edecek gibi görülüyor; ardından faiz indirimlerini gündeme getirecektirler. Enflasyon istenilen seviyeye gelince ardından faiz indirimleri gelecek ve artık ekonomik büyüme için daha aktif politikalar ortaya koyacaklardır.

Sürüdürülebilir bir ekonomik büyüme için enflasyon ve riskleri kontrol altına almak gerekiyor. Bunlar yapılmadığı sürece bir öne ve iki geriye gidersiniz. Oynanacak oyun ve yapılacaklar bellidir. Küresel finans piyasalarında kurallar bellidir ve buna uymak zorundasınız yoksa devre dışı kalırsınız. 2023 yılı toparlanma yılı olmalı ve 2024’de artık yavaş yavaş normalleşme ekonomilerine uyanmalıyız. Bunlar için sıkı para politikaları ve makroekonomik verileri kontrol altıda tutarak ayrıca maliye politikalarını da devreye koymak gerekecektir.