“Savaş ve Türkiye ekonomisi”

Savaş ve ekonomi birbiri ile çok bağlantılı bir süreçte maalesef devam ediyor. Savaşın kazananı olmaz derler çünkü her iki tarafta aslında kaybeder. Her bir füze 100 bin dolar ve habire atıp atıp gidiyorlar. Hem ekonomik kayıp ve yerle bir olan yerler ki onların tekrardan telafisi yıllarca sürecek olan çabalar, gerçekten çok ağır bir bilanço hesabı bile zor.

“Orta Doğu karışık o kadar hayat kaybı var ki inanın ekonomik boyutunu yazmak bile çok zor geliyor.”

Savaş eğer Gazze dışına yayılırsa İran da dahil olursa işin boyutu çok değişecek gibi görülüyor. O kadar jeopolitik riskler var ki ne geleceği tahmin edebilirsiniz ne de ekonomiyi. Her an her şey olabilecek bir coğrafyada kaderimiz ile birlikte yaşıyoruz.

Ekonomik yönden bu senaryoda Türkiye bir darbe alır. Alır çünkü bildiğiniz üzere deprem yükü var ve zaten bu yük için ağır vergiler de devrede, ayrı bir ikinci bütçe yapılmış durumda bir de bu yük binerse hesabını siz yapın. Gelecek yılki yerel seçim bütçeleri vs. derken çok karışık ve ağır bir ekonomik süreç bizleri bekliyor.

Savaş kısa sürse çok etkisi olmaz ama uzun sürecek gibi görülüyor. En azından şimdilik tahminle böyle. Hani bir söz vardır “Kudüs kimdeyse dünyayı o yönetir.” Bu da tarihten sizlere bir not olsun.

Önemli bir coğrafya tabi ki Filistin toprakları zamanla İsraillilere satılarak Filistin’in elinde toprak kalmayacak seviyeye geldi. Bunun haritaları her yerde var bakarsanız bulursunuz. Uzun bir süreçte akıllıca bir plan ve amaç belliydi zaten.

Yine bir not “gelecek yüzyıllarda da Kıbrıs’ta da İsraillilerin gözü olabilir”! Aman dikkat edelim!

Türkiye enerji ithalatı yapan ülkelerden biri, petrol ve doğalgaza yıllardır büyük paralar ödüyoruz. Oynayan petrol fiyatları ekonomik yükü daha da artırıyor. Bizim için önemli olan İtalyan Borsa’sı oradaki arz ve talebe göre bu işler şekilleniyor.

“Hani bazen dersiniz ya brend petrol düştü neden benzin fiyatları ucuzlamadı? Cevap İtalyan borsası sevgili kardeşlerim…”

Savaş olan bölgelerde bilirsiniz tedirginlik olur. Yabancıların tatil seçimleri de bundan dolayı değişebilir. Turizm büyük bir darbe alabilir. Diğer taraftan yabancı yatırımcılar da soğukta görülüyor. Amerika’da güvenilir limanda faizler %5 seviyelerinde ve para sabit, bizdeki gibi kur riski yok. Türkiye’de %30 rahat faiz ile kâğıt alabilirsiniz. Peki kur da bu seviyelere yakın bir artış gösterirse elde var sıfır! Yani kur riski de var yabancı yatırımcı bu durumdan çok emin olamıyor ve riskli buluyor.

Dövizi baskılamak gerekiyor ama ülkede de dolarizasyon da var. Savaş kaygıları ve belirsizlik de cabası risk daha da artacak gibi görülüyor.

Enflasyon %61 seviyelerinde faiz %35 seviyesinde giderken yıl sonu politika faiz beklentisi %5 daha artıp %40 seviyelerinde durması yönünde şekillenmiş durumda. Eğer döviz girişi olmaz ise talepten dolayı kurlar yukarı yönlü gidecektir.

Daha agresif bir faiz artışı gerekecek; çünkü başka türlü döviz kurlarını tutabilecek bir gücümüz olmayacak. Savaş daha da genişleyip uzarsa şayet, mevcut risklerden dolayı %35-%40 politika faizi seviyeleri asla yeterli olmayacaktır. Bundan dolayı 26 Ekim’deki PPK Toplantısı büyük önem taşıyacaktır. Bu durumda mevduat ve kredi faizleri de artacaktır. Atılacak adımlar önemli şimdiden 2024 yılının B planının yapılması gerekiyor. Yeni ekonomi politikaları devreye alınıp olacaklar olmadan büyük resme bakmak gelecek yıllar için büyük önem taşıyacaktır.