Antalya Diplomasi Forumu: Küresel fotoğraf

Geçtiğimiz hafta Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından organize edilen II.Antalya Diplomasi Forumuna (ADF) uluslararası ilişkiler disiplinininde çalışmalar yapan bir akademisyen olarak davet aldım ve katılımı gerçekleştirdim. ADF’ye KKTC’den siyasilerin yanı sıra akademisyen ve gazeteciler de davetliydi.

Rusya-Ukrayna çatışmasının başlaması ve Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavışoğlu’nun arabulucuğuyla  Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Dmitro Kuleba’nın Antalya’da buluşmaları ADF’ye uluslararası kamuoyu nezdinde ilgiyi artırmış oldu...

Gelelim ADF’nin muhtevasına...

Resmi olmayan bir diplomasi şölenine tanıklık ettik... Resmi olmayan ifadesini şu mealde kullanıyorum, herhangi bir devletin temsilcisinin forumda söyledikleri diplomatik-siyasi anlamda bağlayıcı nitelikte değildi! Bununla birlikte geçmişte Başbakanlık veya Dışişleri Bakanlığı görevlerinde bulunanlar ve  Uluslararası Örgüt temsilcilerinin de toplantıya katılmaları söz konusuydu...

Dünyanın dört bir yanından gelen siyasi ve diplomatik karakterlerin katılımıyla gerçekleştirilen toplantılara ilgi büyük oldu... Aynı anda onlarca toplantı yapılıyordu, ilgi alnınıza göre bir tanesini seçip toplantıya katılıyordunuz...

İspanya’nın Sosyalist eski Başbakanı Luis Zapatero’dan tutun da Afgansitan’daki Taliban  yönetiminin Dışişleri Bakan Vekili Emir Han Muttaki’ye kadar küresel bir diplomasi etkinliğine tanıklık ettik...

ADF’de küresel ve bölgesel ölçekte, siyasi, ekonomi çevre sorunlarının yanı sıra devletlerin ikili ilişkilerde birbirleriyle yaşadığı sorunlar gündeme geldi ve olabildiğince tartışıldı! Olabildiğince kelimesini kullanmamım nedeni etkinliklerde yoğun katılımın olması ve çok fazla oturumun yapılması elbette tartışmaların zaman sınırına takılmasına neden olmuştur.

Gelelim izlenimlerimizin özetine...

Tam 22 yıl sonra bir NATO Genel Sekreterini dinleme fırsatım oldu. 2000 yılında o dönemin NATO Genel Sekreteri George Robertson’u dinlemiştim İstanbul’da... Güvenlikçi bir dille konuşmuştu küresel düzeyde yaşanan ekonomik sorunlara değinmezken, savunma harcamalarından ve savunma ihtiyacından bahsediyordu...  22 yıl sonra dinlediğim NATO’nun günümüzdeki Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in çok da farklı konuşmadığını gördüm... Özel olarak Ukrayna’ya destek verdiklerini söylemesi dışında pek farklı bir şey söylemedi... Kısacası güvenlikçi bir dil ancak dünyada yaşanan ekonomik sorunlara ve bu ekonomik sorunların yarattığı çatışmalara  v.s. değinen bir şey yok, tamamıyla NATO’nun kendi ideolojik yaklaşımıyla jeopolitik merkezli bir bakış!

Afrika’nın yatırım ihtiyacını ve çatışmaları giderecek bir işbirliği arayışını da Ugandalı ve Kongo Cumhuriyeti temsilcilerinin sunumlarında dinledik...

Avusturya  Dışişleri eski Bakanı Karin Kneissi Asya-Pasifik’e ilişkin oturuma damgasını vurdu diyebilirim. Akademik bir geçmişe sahip siyasetçi Batı Merkezli bakış açısını bir yana bırakmış toplumların birbirini anlaması gerketiğinin altını çizen bir sunum yaptı. Devletlerin diplomatik ilişki kurarken öncelikle birbirlerini anlaması gerektiğini bunun da ilgili ülkelerde yayımlanan romanların, hikayelerin okunmasıyla diğer bir deyişle kültürün tanınmasıyla mümkün olacağına dikkat çekti... Karin Kneissi gibi aklı selim siyasilere Avrupa’nın daha çok ihtiyacı olduğu gerçeğini bir kez daha gördük... Ancak gelin görün ki siyasette demagoji hala daha galip geliyor!

Afganistan’daki Taliban Yönetimi’nin Dışişleri Bakanı pozisyonundaki Emir Han Muttaki’nin de sunumu oldukça ilgi çekiciydi... Talbian yönetimin dünya ile ilişki kurma isteğinde olduğu açıkça görülüyor... Buna ek olarak son 20 yıldır NATO’nun Afganistan’a hiçbir şekilde katkı yapmadığını söylemesi de önemliydi; ‘’ Bize bir hastane dahi yapmadılar, sadece bomba attılar...’’ mealinden konşuyordu Muttaki, oysa ki geçmişte Talbian hareketine destek veren Soğuk Savaş zihniyetindeki Batılı egemenlerdi, bunu atlıyordu...

Muttaki diyaloğa açık bir noktadaydı, ancak Afgansitan’da nasıl bir toplum şekilleneceğine ilişkin ise muğlaktı! Ekonomi merkezli bir bakış açısını ön plana çıkarıyordu... Bizlerle ilişki kurun diyordu küresel güçlere...

Küresel ve bölgesl düzeyde ekonomik ve çevre sorunlarının da gündeme geldiği ve olabildiğince fikirlerin üretildiği oturumlara da tanıklık ettik!

Yılllardır görmediğim akademisyen arkadaşlarımı veya şimdi Türkiye Cumuhuriyeti Dışişleri Bakanlığında üst düzey bürokrat olan sınıf arkadaşlarımı da görme şansına sahip olduğum ADF’yi geride bıraktık....

Sonuç itibariyle ADF’de küresel bir fotoğrafın çekildiğini söylemek mümkün... Fotoğraf bizlere küresel düzeyde çok kutupluluğu, ekonomik eşitsizliği ve çatışmayı gösteriyor...